Şirket Aracının Yaptığı Kazada Sorumluluk Kime Ait?
03.07.2025Şirket Aracının Yaptığı Kazada Sorumluluk Kime Ait?
Åžirket aracıyla ilgili trafik cezaları, idari nitelikte olup çoÄŸunlukla plaka sahibine kesilir. Bu da ÅŸirket adına kayıtlı araçlarda, cezanın doÄŸrudan iÅŸverene yöneltilmesi anlamına gelir. Oysa aracı o gün kim kullandı, hangi görevle yoldaydı, özel iÅŸ için mi çıkmıştı; bunlar çoÄŸu zaman belgelenmemiÅŸtir. Sonuçta bir ceza gelir, sürücü tespit edilemez, ödeme ÅŸirketten çıkar. Ancak bu durum, karşılaşılabilecek risklerin yalnızca baÅŸlangıcıdır.
Trafik cezaları can sıkıcı olabilir; ama yaralamalı ya da ölümlü bir kaza durumunda, o cezalar neredeyse önemsiz kalabilir. Zira bu tür kazalarda yalnızca sürücü deÄŸil, iÅŸveren de doÄŸrudan sorumluluk altına girer. Türk Borçlar Kanunu’na göre, bir iÅŸveren, çalışanın görevi sırasında üçüncü kiÅŸilere verdiÄŸi zarardan bizzat sorumlu tutulur. Bu sorumluluk yalnızca maddi deÄŸil, ÅŸirketi temsile yetkili kiÅŸiler açısından cezai de olabilir. Zira Türk Ceza Kanunu'na göre tüzel kiÅŸilere ceza verilemez; ancak gerekli önlemleri almayan gerçek kiÅŸi yöneticiler hakkında ceza soruÅŸturması yürütülebilir. Hatta bazı durumlarda, iÅŸverenin gerekli denetim ve önlemleri almadığı kabul edilirse, ağır kusur deÄŸerlendirmesi yapılabilir.
Yargıtay’ın yerleÅŸik içtihadı da bu yöndedir. 21. Hukuk Dairesi’nin kararlarında, araç tesliminde yeterli denetim mekanizması kurulmamışsa ve çalışan bu araçla bir kazaya karışmışsa, iÅŸverenin tazminat yükümlülüÄŸünden kurtulamayacağı açıkça vurgulanmaktadır. Teslim edilen aracın kimde olduÄŸu, ne amaçla kullanıldığı, hangi süreyle devredildiÄŸi belgelenmemiÅŸse, tüm risk doÄŸrudan iÅŸverene döner.
Bu nedenle araç tahsis süreci, yalnızca lojistik bir iÅŸlem olarak deÄŸerlendirilmemelidir. Åžirketin araç kullanımına dair yazılı bir yönerge oluÅŸturması; görev tanımı, özel kullanım yasağı, hız sınırı, alkol yasağı gibi kuralların açıkça belirtilmesi gerekir. Ayrıca, her teslimat için yazılı onay alınmalı, görev bilgileri, tarih ve saat bilgisiyle birlikte kayıt altına alınmalıdır. Aksi hâlde ne trafik cezası rücu edilebilir ne de olası bir kaza sonrası savunma kurulabilir.
Ä°ÅŸverenlerin sıklıkla atladığı bir diÄŸer husus da bu kayıtların sistematik biçimde arÅŸivlenmemesidir. Oysa Yargıtay kararlarında teslim belgeleri, kullanım talimatları ve imzalı iç yazışmalar, davalarda doÄŸrudan sorumluluÄŸu belirleyen belgeler olarak kabul edilir. Kazanın ardından “kim kullanıyordu?” sorusuna güvenilir cevap verilememesi, tek başına iÅŸveren aleyhine yorumlanabilir.
Bunun yanı sıra, ÅŸirket aracıyla yapılan kazalarda sigorta ÅŸirketlerinin pozisyonu da önemlidir. Zorunlu trafik sigortası belirli sınırlar içinde karşılamayı taahhüt eder. Ancak iÅŸverenin ağır kusuru söz konusuysa, sigorta ÅŸirketi ödediÄŸi bedeli geri isteme (rücu) hakkına sahiptir. Bu da kazayla doÄŸan yükün yeniden ÅŸirkete yıkılması anlamına gelir. Özellikle ehliyetsiz sürücüye araç teslimi, alkol kullanımının görmezden gelinmesi veya araç bakımının ihmal edilmesi gibi durumlar, bu sonucu doÄŸurabilir.
Teoride basit gibi görünen uygulamalar, pratikte birçok ÅŸirket için yönetilmesi zor süreçlere dönüÅŸebilmektedir. ÖrneÄŸin, teslim formları eksik doldurulur, sadece ÅŸoför kadrosu için hazırlanır ya da hiç imzalatılmaz. Görev dışı kullanımla ilgili yasaklar sözlü olarak iletilir ama yazıya dökülmez. Takip sistemleri kurulmaz ya da kimin hangi aracı kullandığına dair bilgiler dijitalde deÄŸil, kiÅŸisel hafızalarda tutulur. Oysa dava dosyasında söz deÄŸil, belge konuÅŸur.
Elbette tüm riskleri ortadan kaldırmak mümkün deÄŸildir. Ancak risk yönetilebilir. Araçların kim tarafından, ne amaçla ve hangi sınırlar içinde kullanılacağını düzenleyen yazılı sistemler oluÅŸturulmalı, bu sistem hem çalışanlarca imzalanmalı hem de aktif olarak uygulanmalıdır. Aksi hâlde, iyi niyetle verilen bir araç, yüksek tazminat yükleri ve ceza sorumluluÄŸu ile sonuçlanabilir.
Unutulmamalı ki, bir aracı çalışanınıza vermeniz, yalnızca anahtarı deÄŸil; kontrolü, riski ve sorumluluÄŸu da devretmeniz anlamına gelir. EÄŸer bu devir yeterince belgelenmemiÅŸse, bir gün elinizde yalnızca hasarlı bir araç deÄŸil, telafisi zor bir dava dosyası kalabilir.
Avukat & Hukuk Müşaviri