İş Kazası Deyip Geçmeyin: Gözünüzden Kaçan Detaylar Şirketin Başına Dert Açabilir
10.07.2025Ä°ÅŸ Kazası Deyip Geçmeyin: Gözünüzden Kaçan Detaylar Åžirketin Başına Dert Açabilir
“Ben ne yaptım ki, ayakkabıyı ben mi seçtim?”
Bu cümle bir iÅŸverenin mahkemedeki savunmasıydı. Olay ÅŸu: Kadın çalışan, iÅŸyerinde topuklu ayakkabı giymeye mecbur bırakılmıştı. Gün içinde düÅŸüp bileÄŸini burkuyor, çatlak oluÅŸuyor. Dava açılıyor. Yargıtay, kısa ve net karar veriyor: “Bu bir iÅŸ kazasıdır.” Çünkü riski doÄŸuran tercih, iÅŸverenin kuralıydı.
Bu örnek bile tek başına iÅŸ kazasının sadece ÅŸantiyelerde ya da tehlikeli makinelerin başında yaÅŸanmadığını anlatmaya yeter.
Toplumda iÅŸ kazası denince hâlâ akla ilk gelen, iskeleden düÅŸen iÅŸçi ya da torna tezgâhında parmak kaybeden çalışan. Ancak hukuk böyle çalışmaz. Kanuna göre iÅŸ kazası, sigortalının iÅŸini yaparken veya iÅŸle baÄŸlantılı bir faaliyet sırasında maruz kaldığı, bedensel ya da ruhsal zarar doÄŸuran her olaydır.
Bu tanım geniÅŸtir. Öyle ki:
• Ofiste çay almaya giderken merdivenden düÅŸen çalışan,
• Temizlik sırasında kaygan zeminde kayıp bileÄŸini burkan personel,
• Sabah serviste kaza geçiren mühendis,
• Ä°ÅŸ yerinde kulaklık verilmeden çalıştırılan ve zamanla duyma kaybı yaÅŸayan operatör.
Bunların hepsi iş kazası kapsamına girebilir.
Peki iÅŸverenlerin en sık düÅŸtüÄŸü yanılgı ne?
“Kendisi dikkatsizdi” demek. Oysa mahkemeler için bu tür savunmalar çoÄŸu zaman geçersizdir.
Çünkü esas soru ÅŸudur: “Bu kaza öngörülebilir miydi? Ve önlenebilir miydi?” EÄŸer cevap “evet” ise ve iÅŸveren buna raÄŸmen önlem almadıysa, sorumluluk iÅŸverendedir. Mesela çalışan platformdan düÅŸtü ve siz “telefonla konuÅŸuyordu” dediniz. Ama orada güvenlik bariyeri yoksa, suç sizin. O bariyer orada olmak zorundaydı. “KeÅŸke dikkatli olsaydı” diyerek sorumluluktan kurtulamazsınız.
Ä°ÅŸverenlerin çoÄŸu, kazalara karşı “eÄŸitim verdiÄŸini” söyler ama imza alarak formaliteyi tamamlamak, gerçek anlamda eÄŸitim vermek deÄŸildir. Evrak tamam olabilir ama asıl mesela ÅŸudur: Çalışan gerçekten ne kadarını anladı? EÄŸitimin içeriÄŸi, veriliÅŸ ÅŸekli, hangi risklere karşı hazırlandığı ve anlaşılır olup olmadığı önemlidir. Bir iÅŸ kazası yaÅŸandığında, mahkeme ÅŸunu da sorar:
“Bu risk daha önce deÄŸerlendirilmiÅŸ miydi? Çalışan bu konuda bilgilendirilmiÅŸ miydi? Gerekli donanım saÄŸlanmış mıydı?” Cevaplar eksikse, evraklar tam olsa bile iÅŸverenin sorumluluÄŸu doÄŸar.
Bir baÅŸka sık gözden kaçan alan da SGK bildirimi. Bir iÅŸ kazası olduÄŸunda, iÅŸverenin bunu 3 iÅŸ günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmesi gerekir. Aksi hâlde, hem idari para cezası uygulanır hem de SGK zararın iÅŸverenden tahsil edilmesi yoluna gidebilir. “Ufak bir ÅŸey” diye geçiÅŸtirilen bir olay, iÅŸverenin yıllar boyu maddi yük altında kalmasına sebep olabilir. Bu yükümlülük sadece kaza sonrası deÄŸil, öncesi sorumluluklarla birlikte bir bütündür.
İşverenlerin genellikle farkında bile olmadıkları bazı riskler var:
Zorunlu tutulan topuklu ayakkabılar, ıslak zeminler, gevÅŸek parke, uzun mesailer, yetersiz aydınlatma, hatta çalışanın yorgunluktan hata yapmasına sebep olacak iÅŸ yükü bile…
Bir de servis meselesi var. Sabah iÅŸ yerine giderken serviste kaza geçiren çalışanlar için “daha iÅŸ başı yapmadı ki” denemez. Çünkü servis, iÅŸin bir parçası kabul edilir.
Hatta bazı istisnai durumlarda, kiÅŸi kendi aracıyla giderken bile kazaya uÄŸrasa ve bu durum iÅŸle doÄŸrudan baÄŸlantılıysa, iÅŸ kazası sayılabilir. Elbette her olay ayrı deÄŸerlendirilir. Ama genel ilke ÅŸudur: Ä°ÅŸverenin “benim dışımda oldu” demesi, çoÄŸu zaman yeterli bir savunma sayılmaz.
Åžunu artık herkes biliyor: Duvarlara “Baretinizi Takınız” yazmakla iÅŸ bitmiyor. Oysa asıl tehlike, o tabelanın kendisinde deÄŸil; arkasındaki ihmallerde gizli. Ä°ÅŸ güvenliÄŸi bir prosedür deÄŸil, bir öngörü meselesidir. ÇoÄŸu zaman önlenebilir kazaların faturası çok daha büyük olur. Çünkü iÅŸ kazası sadece bir tazminat meselesi deÄŸil. Aynı zamanda bir itibar testi.
Gazeteye düÅŸen bir vaka, kamuoyunda ÅŸirketin imajına zarar verebilir. Bazen bir çalışanın ayak bileÄŸini korumak, milyonluk reklam kampanyalarından daha fazla ÅŸey kazandırır.
Kazadan sonra deÄŸil, kazadan önce düÅŸünen iÅŸveren olmak sizi ayakta tutar.
Unutulmamalıdır ki: Tedbir, tazminattan ucuzdur.
Avukat & Hukuk Müşaviri