Yeniden Değerleme Esaslarına İlişkin Tebliğ Yayımlandı

Yeniden Değerleme Esaslarına İlişkin Tebliğ Yayımlandı

15.05.2022

Yeniden Değerleme Esaslarına İlişkin Tebliğ Yayımlandı

14 Mayıs 2022 tarihli Resmi Gazete’de sürekli ve geçici yeniden deÄŸerleme uygulamalarına iliÅŸkin 537 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel TebliÄŸi yayımlanarak yürürlüÄŸe girdi.

26 Ekim 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7338 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun;

- 31 inci maddesiyle, Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesine eklenen (Ç) fıkrasıyla, enflasyon düzeltmesi yapma ÅŸartlarının oluÅŸmadığı dönemlerde, kapsama giren mükelleflerin, amortismana tabi iktisadi kıymetlerini yeniden deÄŸerlemeye tabi tutabilmelerine (Sürekli Yeniden DeÄŸerleme),

- 52 nci maddesiyle, Vergi Usul Kanuna eklenen geçici 32 nci maddeyle de, VUK’un mükerrer 298 inci maddesine eklenen (Ç) fıkrası kapsamında sürekli yeniden deÄŸerleme uygulamasından yararlanmadan önce, kapsama giren mükelleflerin, bilançolarına kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diÄŸer iktisadi kıymetlerini önceki hesap döneminin sonu itibarıyla yeniden deÄŸerleyebilmelerine (Tek Seferlik/Geçici Yeniden DeÄŸerleme)

imkânı saÄŸlanmıştır.

Bu TebliÄŸ ile sürekli ve tek seferlik/geçici yeniden deÄŸerleme uygulamaları hakkında detaylı açıklamalara yer verilmiÅŸ olup, sirkülerimizde önemli noktalar ele alınmıştır.

A) Sürekli Yeniden DeÄŸerleme (VUK Mükerrer 298 Ç Fıkrası)

1) Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulabilecek İktisadi Kıymetler Nelerdir?

Uygulama kapsamında, 1/1/2022 tarihinden itibaren, enflasyon düzeltmesi yapma ÅŸartlarının gerçekleÅŸmediÄŸi dönem sonları itibarıyla aktife kayıtlı bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetler ile bunlara ait amortismanlar yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulabilecektir. Ancak VUK mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrasında yazılı istisnalar bu uygulamadan hariç tutulmuÅŸtur.

Buna göre;

a) Bu niteliklerini korudukları müddetçe, sat-kirala-geri al iÅŸlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler ile iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inÅŸa iÅŸleri ile devamlı olarak uÄŸraÅŸanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliÄŸindeki kıymetler, hangi hesapta izlendiÄŸi ve kayıtlı olduÄŸu önemli olmaksızın, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulamaz.

b) Boş arazi ve arsalar gibi amortismana tabi olmayan iktisadi kıymetler yeniden değerlemeye tabi tutulamaz.

c) Yeniden deÄŸerlemenin yapılacağı dönem sonu itibarıyla aktife kayıtlı olmayan amortismana tabi iktisadi kıymetler yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulamaz.

d) Yeniden deÄŸerlemenin yapılacağı hesap döneminde aktife dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için yeniden deÄŸerleme yapılamaz. DiÄŸer bir ifade ile amortismana tabi iktisadi kıymetler için aktife dahil edildikleri hesap döneminde yeniden deÄŸerleme yapılamaz.

e) Bu kapsamda, yapılmakta olan yatırımlar veya iktisadi kıymetlerin yatırım harcamaları yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulamayacağı gibi, yatırımın tamamlanmasını müteakiben ilgili hesaba aktarılan amortismana tabi iktisadi kıymetin de aktifleÅŸtirildiÄŸi hesap döneminde yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulması imkânı bulunmamaktadır. ÖrneÄŸin, inÅŸa edilerek aktifleÅŸtirilen binaların, aktifleÅŸtirildikleri hesap döneminde yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulması mümkün bulunmamakta olup, bu kapsamdaki binalar ancak aktifleÅŸtirildikleri hesap döneminden sonraki hesap dönemlerinde yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulabilir.

2) Geçici Vergi Dönem Sonlarında Sürekli Yeniden DeÄŸerleme Yapılabilir mi?

Mükelleflerin geçici vergi dönem sonlarında amortismana tabi iktisadi kıymetlerini ve bunlara ait amortismanlarını 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası ve TebliÄŸin bu bölümü kapsamında sürekli yeniden deÄŸerleme yapmaları mümkündür.

213 sayılı Kanunun geçici 33’üncü maddesi uyarınca ÅŸartların gerçekleÅŸmemiÅŸ sayıldığı 2022 ve 2023 hesap dönemleri geçici vergi dönemleri sonları itibariyle de bu kapsamda yeniden deÄŸerleme yapılabilir.

3) Geçici Vergi Dönemlerinin Herhangi Birinde Yeniden DeÄŸerleme Yapılması Mümkün mü?

Aynı hesap dönemi içerisinde; geçici vergi dönemlerinin hiçbirinde ya da herhangi bir veya daha fazla geçici vergi dönemlerinde yeniden deÄŸerleme yapılmaması, sonraki geçici vergi döneminde veya ilgili hesap dönemi sonunda yeniden deÄŸerleme yapılmasına engel teÅŸkil etmez.

Ayrıca, geçici vergi dönemlerinde yapılan tercih yıllık uygulamayı baÄŸlamamaktadır. ÖrneÄŸin 2022 yılı geçici vergi dönemleri itibarıyla yeniden deÄŸerleme yapan mükellef isterse 2022 hesap dönemi sonunda yeniden deÄŸerleme yapmayabilir.

4) Ä°ktisadi Kıymetlerin Tamamı veya Bir Kısmı Ä°çin Yeniden DeÄŸerleme Yapmak Mümkün mü?

Yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulabilen iktisadi kıymetlerin tamamı veya bir kısmı için yeniden deÄŸerleme uygulamasından yararlanılabilir.

5) Faydalı Ömür Süresini Tamamlayan Ä°ktisadi Kıymetler Yeniden DeÄŸerlemeye Tabi Tutulabilir mi?

Amortismana tabi olup faydalı ömür süresini tamamlayan iktisadi kıymetler bakımından yeniden deÄŸerleme uygulamasından yararlanılabilir. Ancak bu durumda, faydalı ömrü sona ermiÅŸ amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden deÄŸerleme sonrasında bulunan deÄŸerleri üzerinden, daha önceki yıllarda ayrılmamış amortismanlara iliÅŸkin olarak amortisman ayrılamaz.

6) Yeniden DeÄŸerlemeye Tabi Tutulan Ä°ktisadi Kıymetlerin Elden Çıkarılması,

Yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin satış, devir (193 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde sayılan devir ve tür deÄŸiÅŸtirme halleri ile 5520 sayılı Kanuna göre yapılan devir ve bölünme halleri kapsamında yapılanlar hariç), iÅŸletmeden çekiÅŸ, tasfiye gibi nedenlerle elden çıkarılması halinde, bunlara isabet eden ve bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilen deÄŸer artışları aynen amortismanlar gibi muameleye tabi tutulur.

7) Sermayeye İlave Edilen Değer Artışları, Kar ve Zararın Tespitinde Dikkate Alınır mı?

Sermayeye ilave edilen deÄŸer artışları, satış veya herhangi bir ÅŸekilde elden çıkarmaya iliÅŸkin kar ve zararın tespitinde dikkate alınmaz.

Ancak, elden çıkarılan iktisadi kıymetlere ait deÄŸer artışlarının sermayeye ilavesi halinde, elden çıkarma sırasında birikmiÅŸ amortisman gibi mütalaa edilmeyen deÄŸer artışları, faaliyete devam edilen süre içerisinde herhangi bir suretle sermayeden çekilirse, çekilen kısım o dönemin kazancı sayılarak vergiye tabi tutulur.

8) Enflasyon Düzeltmesinden Sonra Yeniden DeÄŸerleme Yapılabilir mi?

Enflasyon düzeltmesi yapılması ÅŸartlarının oluÅŸtuÄŸu dönemlerde (213 sayılı Kanunun geçici 33’üncü maddesi uyarınca ÅŸartların gerçekleÅŸmemiÅŸ sayıldığı dönemler hariç), aynı maddenin (Ç) fıkrası uyarınca yeniden deÄŸerleme yapılmaz.

Enflasyon düzeltmesine iliÅŸkin ÅŸartların gerçekleÅŸmediÄŸi müteakip ilk hesap döneminden itibaren, mezkûr maddenin (Ç) fıkrası hükümleri uyarınca yeniden deÄŸerleme uygulamasına devam olunabilir. Bu durumda amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden deÄŸerlemesine esas deÄŸerler olarak, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuÅŸ son bilançoda yer alan deÄŸerler dikkate alınır. Bu deÄŸerin tespitinde, iktisadi kıymetler için amortismanın herhangi bir yılda ayrılmamış olması durumunda, bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılır.

B) Geçici (Tek Seferlik) Yeniden DeÄŸerleme (VUK Geçici Madde 32)

1) Kapsamı,

VUK Geçici 32’nci maddesiyle, VUK mükerrer 298’inci maddesinin (Ç) fıkrası uyarınca yeniden deÄŸerleme yapabilecek mükelleflerin, istemeleri halinde söz konusu fıkra kapsamında ilk kez yapılacak yeniden deÄŸerleme öncesinde, bilançolarına kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diÄŸer iktisadi kıymetlerini, önceki hesap döneminin sonu itibarıyla yeniden deÄŸerleyebilme imkânı saÄŸlanmıştır.

VUK’un geçici 32’nci maddesi kapsamında yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulacak taşınmazların, aynı Kanun uygulamasında amortismana tabi iktisadi kıymet mahiyetinde olması zorunluluÄŸu bulunmadığından, müessese hükümlerinden faydalanmak isteyen mükelleflerce boÅŸ arazi ve arsalar da yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulabilir.

2) VUK Mükerrer 298. Maddesinin (Ç)’den (Sürekli Yeniden DeÄŸerleme) Yararlanacakların, VUK’un Geçici 32. Maddesinden (Geçici Yeniden DeÄŸerlemeden) Yararlanması Zorunlu mu?

Sürekli Yeniden DeÄŸerleme uygulamasından yararlanacak olan mükelleflerin, VUK’un geçici 32 nci maddesi kapsamında geçici (tek seferlik) yeniden deÄŸerleme yapması zorunlu olmayıp, bu karar mükelleflerin tercihine bırakılmıştır.

Bu kapsamda, dileyen mükellefler bilançolarında kayıtlı taşınmazlar ve amortismana tabi diÄŸer iktisadi kıymetlerini mezkûr madde dâhilinde yeniden deÄŸerlemeye tabi tutmayarak mevcut durumlarını muhafaza edebilirler. 

Bu durumda, 213 sayılı Kanunun geçici 32 nci maddesi kapsamında yeniden deÄŸerleme yapılmak istenmemekle birlikte, aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yeniden deÄŸerleme yapılmak istenmesi halinde, kapsam dâhilindeki amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bunlara ait amortismanlar, mezkûr fıkra kapsamında ilk kez yapılacak yeniden deÄŸerlemede, deÄŸerlemenin yapılacağı dönem sonu itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan deÄŸerleri dikkate alınarak yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulur.

3) VUK Geçici 32. Madde Kapsamında Yeniden DeÄŸerleme Yapanlar, VUK Mükerrer 298/Ç’den Yararlanmazsa Tekrar VUK Geçici 32.’den Yararlanabilir mi?

VUK’un geçici 32 nci maddesi kapsamında geçici (tek seferlik) yeniden deÄŸerleme yapmakla birlikte, yeniden deÄŸerlemenin ilgili olduÄŸu hesap döneminden sonraki hesap dönemi için aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında sürekli yeniden deÄŸerleme uygulamasından yararlanmayan mükellefler, daha sonraki dönemlerde mezkûr fıkra kapsamında ilk kez yeniden deÄŸerleme yapmak istemeleri halinde, aynı iktisadi kıymet için Kanunun geçici 32 nci maddesi kapsamında tekrar yeniden deÄŸerleme yapamazlar.

4) VUK’un Geçici 32’nci Maddesi Ä°mkânından Yararlanılmadan ve VUK Mükerrer 298/Ç Kapsamında Ä°lk Kez Yeniden DeÄŸerleme Yapılmadan, Enflasyon Düzeltmesi Yapılması Durumunda, Geçici 32’nci Madde Kapsamında Yeniden DeÄŸerleme Yapılabilir mi?

VUK geçici 32 nci maddesi kapsamında yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulan taşınmazlar ve amortismana tabi diÄŸer iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından önce, aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası uyarınca ilk kez yeniden deÄŸerleme yapılmadan mezkûr maddenin (A) fıkrası kapsamında enflasyon düzeltmesi yapılması, geçici 32 nci madde imkânından yararlanılmasına engel teÅŸkil etmez.

VUK geçici 32 nci maddesi imkânından yararlanılmadan ve mezkûr (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yeniden deÄŸerleme yapılmadan, enflasyon düzeltmesi yapılması ve enflasyon düzeltmesinin yapıldığı hesap dönemini müteakip hesap döneminde enflasyon düzeltmesi yapma ÅŸartlarının tekrar oluÅŸmamasına raÄŸmen, mezkûr (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yeniden deÄŸerlemenin yapılmaması halinde, sonraki dönemlerde ilk kez (Ç) fıkrası kapsamında yapılacak yeniden deÄŸerleme öncesinde, önceki hesap dönemi sonu itibarıyla geçici 32 nci madde kapsamında yeniden deÄŸerleme yapılabilir.

5) VUK Mükerrer 298/Ç Maddesi Kapsamında Ä°lk Kez Yapılan Yeniden DeÄŸerleme Sonrasında, VUK Geçici 32. Madde Ä°mkânından Yararlanılabilir mi?

VUK mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yapılan yeniden deÄŸerleme sonrasında, aynı Kanunun geçici 32 nci maddesi imkânından yararlanılamaz.  

Kapsam dâhilindeki amortismana tabi iktisadi kıymetlerden bir kısmının mezkûr (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulmuÅŸ olması, geçici 32 nci madde imkânından kapsama giren iktisadi kıymetler bakımından tamamen veya kısmen yararlanılmamış olması, daha önce mezkûr (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yapılan yeniden deÄŸerlemede dikkate alınmayan iktisadi kıymetlerin sonraki dönemlerde ilk kez yeniden deÄŸerlemeye tabi tutulacak olması gibi durumlar, mezkûr (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yapılan yeniden deÄŸerleme sonrasında geçici 32 nci madde imkânından yararlanabilmeyi saÄŸlamaz.

6) Geçici 32’nci Madde Ä°mkânından Kısım Kısım Yararlanmak Mümkün mü?

VUK mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında ilk kez yapılacak yeniden deÄŸerleme öncesinde olmak kaydıyla; kapsama giren iktisadi kıymetler bakımından geçici 32 nci madde imkânından kısım kısım olarak, diÄŸer bir ifade ile farklı zamanlarda farklı iktisadi kıymetler bakımından yararlanılması mümkündür

7) VUK Geçici 32. Madde Kapsamında Yeniden DeÄŸerlemede Vergileme,

VUK geçici 32. Madde kapsamında yeniden deÄŸerleme neticesinde hesaplanan ve pasifte özel bir fon hesabında gösterilen deÄŸer artışı tutarı üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, yeniden deÄŸerleme iÅŸleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akÅŸamına kadar gelir ve kurumlar vergisi yönünden baÄŸlı olunan vergi dairesine beyan edilip, üç eÅŸit taksitte (ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler sırasıyla beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere) ödenir.

DeÄŸer artışı üzerinden %2 oranında hesaplanan verginin zamanında beyan edilmemesi veya tahakkuk eden verginin taksitlerinin sürelerinde ödenmemesi ya da kısmen ödenmesi halinde Vergi Usul Kanununun geçici 32’nci maddesi hükümlerinden faydalanılamaz.

Söz Konusu TebliÄŸe UlaÅŸmak Ä°çin Tıklayınız...