Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Sirküler Yayınlandı
04.11.2024Enflasyon Düzeltmesine Ä°liÅŸkin Sirküler Yayınlandı
Gelir Ä°daresi BaÅŸkanlığı tarafından, enflasyon düzeltmesi uygulamasına iliÅŸkin bazı hususlar ile örnek açıklamalara yer verilen 1/11/2024 tarihli ve 176 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri yayınlandı.
1- Stokların Düzeltilmesinde Basit Ortalama Yöntemi,
Enflasyon düzeltmesinde mükellefler toplulaÅŸtırılmış yöntemleri tercih edebilecek olup, düzeltme/taşıma katsayıları yerine, toplulaÅŸtırılmış yöntemlere iliÅŸkin esaslara göre bulunan katsayıları kullanmak suretiyle; düzeltme iÅŸlemlerini gerçekleÅŸtirebileceklerdir.
560 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel TebliÄŸi ile tüm mükelleflerin birinci geçici vergi döneminde, 563 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel TebliÄŸi ile de 31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL’nin altında olan mükelleflerin enflasyon düzeltmesi yapmaması uygun bulunmuÅŸtur.
Bu bakımdan, stokların düzeltilmesinde kullanılabilecek basit ortalama yöntemindeki katsayıların doÄŸru hesaplanabilmesi için söz konusu formülde enflasyon düzeltmesinin uygulanmadığı geçici vergi dönem sonundaki fiyat endeksi (YÄ°-ÜFE) yerine, enflasyon düzeltmesinin uygulandığı en son geçici vergi dönemi ya da hesap dönemi sonundaki fiyat endeksinin (YÄ°-ÜFE) dikkate alınması gerekmektedir.
Dolayısıyla 2024 yılının ikinci geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi uygulayacak olan mükellefler söz konusu formülde Aralık/2023 dönemine ait YÄ°-ÜFE endeksini kullanacaklar, üçüncü geçici vergi döneminde ise Haziran/2024 dönemine ait YÄ°-ÜFE endeksini dikkate alacaklardır. 560 ve 563 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel TebliÄŸleri uyarınca 2024 yılının geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi uygulamayan mükelleflerden hesap dönemi sonunda basit ortalama yöntemini kullanacaklar ise bir önceki geçici vergi dönemi sonu endeksi olarak Aralık/2023 dönemine ait YÄ°-ÜFE endeksini uygulayacaklardır
2- Yıllara Yaygın Ä°nÅŸaat Ä°ÅŸleri Enflasyon Düzeltmesi,
555 Sıra No.lu TebliÄŸ uyarınca, yıllara yaygın inÅŸaat ve onarım iÅŸlerine iliÅŸkin maliyet ve hakediÅŸ bedellerinin enflasyon düzeltmesi farkları, 697 numaralı Yıllara Yaygın Ä°nÅŸaat Enflasyon Düzeltme Hesabı’nda takip edilip, bu hesabın alacak veya borç kalanı 178 veya 358 no.lu hesaplara devredilerek kapatılacaktır. Söz konusu hesapların kalan bakiyeleri enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.
Yıllara yaygın inÅŸaat enflasyon düzeltme hesabının kalan bakiyelerinin takip edildiÄŸi "178- Yıllara Yaygın Ä°nÅŸaat Enflasyon Düzeltme Hesabı" veya "358- Yıllara Yaygın Ä°nÅŸaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”nda yer alan bakiyeler, ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.
3- Ar-Ge ve Tasarım Harcamaları,
Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluÅŸlarının desteklediÄŸi Ar-Ge ve tasarım projeleri kapsamında yapılan harcamalar kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilir. Ancak, Ar-Ge ve tasarım indirimi kapsamında deÄŸerlendirilecek harcamalar fiilen yapılmış olmalıdır. Bu nedenle, "263 AraÅŸtırma ve GeliÅŸtirme Giderleri" hesabında izlenen enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan farklar, Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilemeyecektir.
Konuya iliÅŸkin verilen örnekte (Örnek 1) Ar-Ge merkezinde yapılan harcamalar, enflasyon düzeltmesine tabi tutulduÄŸunda, düzeltme farkları Ar-Ge indirimine dahil edilmemektedir. Örnekte, 5.000.000 TL’lik Ar-Ge harcamasının 1.000.000 TL’lik düzeltme farkı indirime konu edilmemektedir.
4- İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması,
TeÅŸvik belgesine baÄŸlı yatırımlar için yapılan harcamaların enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan farkları yatırıma katkı tutarının hesabında dikkate alınmaz.
Konuya iliÅŸkin olarak verilen örnekte (Örnek 2), teÅŸvik belgesine baÄŸlı yatırımlar için yapılan harcamalar enflasyon düzeltmesine tabi tutulduÄŸunda oluÅŸan farklar, yatırıma katkı tutarının hesabında dikkate alınmamaktadır. Örnekte, 1.000.000 TL harcama yapılmış, 80.000 TL’lik düzeltme farkı yatırıma katkı tutarına eklenmemiÅŸtir.
5- Vergiden Ä°stisna Kazançların Durumu,
Enflasyon düzeltmesi kar veya zararlarından istisna faaliyetlere isabet eden kısmın tespitinde, istisna kazanç kapsamında olan faaliyetler ile istisna kazanç kapsamında olmayan faaliyetler arasında maliyet veya hasılat unsurları gibi unsurlar kullanılarak mükelleflerce uygun bir dağıtım anahtarı tespit edilecektir.
Kazancı vergiden istisna edilen faaliyetlerinin yanında, vergiye tabi kazanca iliÅŸkin faaliyetleri de bulunan bu mükellefler, uygun bir dağıtım anahtarı kullanarak enflasyon düzeltmesi sonucunda oluÅŸan kar ya da zararların istisna kazançlara tekabül eden kısmını tespit edeceklerdir. Bu tespit sonrası istisna kazançlara isabet eden enflasyon düzeltmesi karları vergiye tabi matrahın tespitinde dikkate alınmayacakken, Kurumlar Vergisi Kanununun 5/3 maddesi kapsamında istisna faaliyetlere tekabül eden enflasyon düzeltmesi zararları da kazancın tespitinde gider konusu yapılamayacaktır.
Konuya iliÅŸkin olarak verilen örnekte (Örnek 3), vergiden istisna edilen kazançlar arasında dağıtım anahtarı kullanılarak enflasyon karının istisna edilen kısımları belirlenmiÅŸtir. Örnekte, 1.000.000 TL’lik enflasyon karının %20’si olan 200.000 TL istisna kazanca tekabül etmekte ve vergiye tabi kazanç dışında tutulmaktadır.
Ayrıca yine aynı konuda verilen diÄŸer bir örnekte (Örnek 4), enflasyon düzeltmesi zararının olması halinde, mükellef kurum enflasyon düzeltmesi zararına iliÅŸkin olarak istisna kapsamında olan serbest bölge kazancına isabet eden kısmını vergiye tabi kazancının tespitinde dikkate almamaktadır.
6- Ä°hracat ve Üretim Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançlar,
Kazançlarının tamamı vergiden istisna edilen faaliyetlerden oluÅŸan mükelleflerin enflasyon düzeltmesi sonrası ortaya çıkan kar ya da zararları vergiye tabi matrahın tespitinde dikkate alınmayacaktır. Buna paralel olarak, ihracat faaliyetiyle iÅŸtigal eden ya da sanayi sicil belgesini haiz olup üretim faaliyetiyle uÄŸraÅŸan ve faaliyetleri münhasıran bu faaliyetlerden oluÅŸan kurumların enflasyon düzeltmesi sonrası oluÅŸan kar ya da zararlarına da kurumlar vergisi oranları indirimli ÅŸekilde uygulanacaktır.
Öte yandan, kazançlarının bir kısmı Kurumlar Vergisi Kanununun 32 nci maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisi oranına esas teÅŸkil eden faaliyetlerden oluÅŸmakla birlikte, indirimli oran uygulanmayan faaliyetleri de bulunan mükellefler, uygun bir dağıtım anahtarı kullanarak enflasyon düzeltmesi sonrası oluÅŸan kar ya da zararlarına uygulayacakları kurumlar vergisi oranlarını tespit edeceklerdir. DiÄŸer bir ifadeyle, kazancına indirimli kurumlar vergisi oranının uygulandığı faaliyetlerinin yanı sıra, %25 oranının uygulanacağı kazançları da bulunan mükellefler; maliyet, hasılat gibi unsurları dikkate almak suretiyle uygun bir dağıtım kullanacak ve bu dağıtım anahtarıyla enflasyon düzeltmesi sonucunda oluÅŸan kar ya da zararlarına uygulayacakları kurumlar vergisi oranını tespit edeceklerdir.
Konuya iliÅŸkin olarak verilen örnekte (Örnek 5), enflasyon karının bir kısmına %20 indirimli oran, kalan kısmına %25 genel oran uygulanmaktadır.
7- Belirli Mükelleflerin Enflasyon Düzeltmesi Kar/Zarar Gösterimi,
Bankalar ve belirli mükellefler, geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı kazancın tespitinde dikkate alınmayacaktır.
Ancak bu mükellefler de diÄŸer mükellefler gibi dönem sonlarında düzeltme iÅŸlemlerini yapacaklar ve yapılan düzeltme iÅŸlemlerinin sonuçlarını gelir tablosunda göstereceklerdir. Düzeltme iÅŸlemi sonucuna göre, enflasyon düzeltmesi zararının oluÅŸması halinde, söz konusu zarar tutarı beyannamede kanunen kabul edilmeyen gider satırına, enflasyon düzeltmesi karının oluÅŸması halinde ise söz konusu kar tutarı beyanname üzerindeki diÄŸer indirimler satırına yazılarak enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkının kazancın tespitinde dikkate alınmaması saÄŸlanacaktır.
8- Finansman Gider Kısıtlaması,
31/12/2023 tarihli bilançolarda yer alan düzeltilme iÅŸlemleri sonraki hesap dönemlerinde dikkate alınacak kıymetlerin deÄŸerini belirlemeye yönelik hükümler ihtiva etmektedir. 2023 hesap dönemine iliÅŸkin vergi matrahının tespitinde ise enflasyon düzeltmesi uygulanmamış bilançodaki tutarlar dikkate alınacaktır. Dolayısıyla, bu uygulamaya paralel olarak, finansman gider kısıtlamasında da 2023 hesap dönemi için düzeltilmemiÅŸ bilançolardaki öz kaynak/yabancı kaynak tutarlarının dikkate alınarak hesaplamaların yapılması gerekmektedir.
Ancak, 1/1/2024 tarihinden sonraki geçici vergi dönemleri dahil dönem sonlarında düzeltilmiÅŸ bilançolardaki tutarlar dikkate alınarak finansman gider kısıtlamasının hesaplanması gerektiÄŸi tabiidir.
Konuya iliÅŸkin olarak verilen örnekte (Örnek 6), 2023 yılına ait finansman gider kısıtlaması için düzeltilmemiÅŸ bilanço dikkate alınmaktadır. Örnekte, 2024 ve sonrası dönemlerde düzeltilmiÅŸ bilançolarla hesaplama yapılacağı belirtilmiÅŸtir.
9- Depozito, Teminat ve Gelecek Döneme Ait Giderler,
Alınan ve verilen depozitoların belli bir mal veya hizmet miktarına endekslenmeleri halinde parasal olmayan kıymet kabul edilmesi ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.
Konuya iliÅŸkin olarak verilen örnekte (Örnek 7), parasal olmayan kıymet olarak deÄŸerlendirilen depozitolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmakta, oluÅŸan fark gelir hesaplarına aktarılmaktadır. Gelir hesaplarına aktarılan düzeltme farkları 2023 hesap dönemine iliÅŸkin düzeltmelerden kaynaklanıyorsa, vergiye tabi tutulmayacak, beyannamede diÄŸer indirimler satırında gösterilecektir
DiÄŸer bir örnekte (Örnek 8), parasal olmayan depozito ve teminatlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulduÄŸunda farklar gider hesaplarına yansıtılmaktadır. Örnekteki gibi gider hesaplarına aktarılan düzeltme farkları 2023 hesap dönemindeki düzeltmeden kaynaklanıyorsa, gider olarak dikkate alınmayacak, beyannamede kanunen kabul edilmeyen giderler kısmında gösterilecektir.
Gelecek dönemlere iliÅŸkin verilen örnekte (Örnek 9) ise, gelecek yıllara ait giderlerin enflasyon düzeltmesi sonucu oluÅŸan farklar gider hesaplarına aktarılmaktadır. Örnekteki gider hesaplarına aktarılan düzeltme farkı 2023 hesap döneminden kaynaklandığı için gider olarak dikkate alınmamakta, beyannamede kanunen kabul edilmeyen giderler kısmında gösterilmektedir.
10- Öz Sermaye Hesapları,
Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluÅŸan geçmiÅŸ yıl zararlarına mahsup edilebilecek veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilecektir.
Öte yandan, sermayeye eklenmiÅŸ olan öz sermaye kalemlerine ait enflasyon fark hesaplarının, tasfiye sebebiyle ortaklara dağılması halinde ise söz konusu tutarlar iÅŸletmeden çekilmiÅŸ sayılacak ve çekilen bu tutarların vergilendirilmesinde Kurumlar Vergisi Kanununun 32/B maddesi hükmü dikkate alınacaktır.
Söz Konusu Sirkülere UlaÅŸmak Ä°çin Tıklayınız...
Yeminli Mali Müşavir