Enflasyon Düzeltmesi (Muhasebesi) Uygulanacak mı?

Enflasyon Düzeltmesi (Muhasebesi) Uygulanacak mı?

11.01.2022

Enflasyon Düzeltmesi (Muhasebesi) Uygulanacak mı?

İki hafta önceki yazımda enflasyon muhasebesinin hangi şartlar oluştuğunda uygulanması gerektiğinden ve genel hatları ile enflasyon düzeltmesinin ne olduğundan bahsetmiştim.

Öncelikle enflasyon düzeltmesinin uygulanabilmesi için Vergi Usul Kanununda sayılan koşulların oluşması gerekmektedir.

Bu koşullar;

Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri,

1- Fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den,

2- İçinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması halinde,

Malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar. Enflasyon düzeltmesi uygulaması için her iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir. Malî tabloların enflasyon düzeltmesine tâbi tutulması zorunlu olup, uygulama açısından mükelleflerin herhangi bir seçimlik hakları bulunmamaktadır.

TÜİK tarafından Aralık 2021 ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla birlikte resmi rakamlara göre, son 3 yıllık artış %141,70 seviyesinde, son yıllık artış ise %78,89 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu rakamlardan hareketle Aralık 2021 sonu itibariyle Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’nci maddesindeki enflasyon muhasebesi uygulama şartları oluştu.

Sartların oluşmasından sonra da Gelir İdaresi Başkanlığı, enflasyon düzeltmesine ilişkin Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği taslağını hazırlayarak kamuoyuna duyurdu.

Söz konusu taslakta yer alan hususlar özetle aşağıdaki gibidir.

Enflasyon Düzeltmesi Nedir?

Parasal olmayan kıymetlerin, enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması olarak tanımlanmaktadır.

Kimler Enflasyon Düzeltmesi Yapacak?

Enflasyon düzeltmesi, kollektif, adî komandit ve adî şirketler dâhil kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yapılır.

Yeni işe başlayan mükelleflerin enflasyon düzeltmesine tabi olup olmadıkları da genel esaslara göre belirlenir. Bu mükelleflerde enflasyon düzeltmesi hükümlerinin uygulanmasında işe başlanılan tarihin bir önemi bulunmamaktadır. Son üç ve son bir hesap dönemi, bu mükelleflerin işe başladıkları tarihten önceki dönemleri kapsıyor olsa dahi şartların gerçekleşip gerçekleşmediğinin hesabında dikkate alınır.

Kazançlarını işletme hesabı esasına (zirai işletme hesabı dâhil) göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler enflasyon düzeltmesi yapamazlar. Ancak, bunlar, sadece, amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini bu Tebliğe göre düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler.

Hangi Mükellefler Enflasyon Düzeltmesi Yapamaz?

Aşağıda yer alan mükellefler enflasyon düzeltmesi yapamazlar:

a) Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler,

b) Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen, ancak Türk para birimiyle kayıt yapmaya dönen mükelleflerden, Türk para birimiyle kayıt yapmaya başlanılan yıldan itibaren üç yıl geçmemiş olanlar,

Hangi Mali Tablolar Düzeltme İşlemine Tabi Tutulacak?

Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerce, mali tablolardan sadece bilanço enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.

Enflasyon Düzeltmesi Hangi Dönemde Uygulanmaya Başlayacak?

Hesap dönemi takvim yılı olanlar 31/12/2021 tarihli bilançolarını düzeltme işlemine tabi tutacaktır. Bu düzeltme başlangıç düzeltmesi olacak ve 2021 yılı vergi matrahını etkilemeyecektir.  

Düzeltme İşlemine Tabi Tutulacak Kıymetler Hangileri?

Bilançoda görünen parasal olmayan kıymetlere ait değerler, bilanço tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren değerler olmadığından, bilançonun enflasyonun etkilerinden arındırılmasını teminen parasal olmayan kıymetler (parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar) enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.

Buraya kadar teoride her şey yolundaymış gibi görünüyor. Ancak enflasyon düzeltmesi uygulamasını, enflasyon düzeltmesi hükümlerine göre düzeltilmiş mali tabloları hazırlayacak olanlar, 3568 sayılı Kanun’a göre yetki almış serbest muhasebeci mali müşavirlerdir. Her şeyden önce, bu konuda son uygulama yaklaşık 17 yıl önce yapılmıştır. O dönemin başarılı uygulamacıları dahi, pek çok önemli ayrıntıyı bugün unutmuş durumdadır. Öte yandan geçen süreçte mesleğe başlayanlar ise uygulamanın yabancısıdır. Üstelik muhasebe programlarında da bu yasal düzenlemeye uygun güncellemelerin yapılması gerekmektedir.

Taslak uyarınca 31/12/2021 tarihli bilançonun düzeltme işlemine tabi tutulacağı öngörülmüş olmasına rağmen, uygulamanın bir yıl geciktirilmesine yönelik birtakım çalışmaların yapıldığı da kulağımıza gelen haberler arasında.

Mevcut yasal düzenleme uyarınca 31/12/2021 tarihi itibariyle uygulanması gereken enflasyon düzeltmesinin, ister yasal düzenlemede belirtildiği gibi süresinde uygulansın, ister yeni yapılacak bir yasal düzenleme ile ertelensin, ne yapılacaksa bir an önce yapılarak ortadaki belirsizliğin giderilmesi gerekmektedir.

Uygulayıcıların bu konuda daha da zor duruma düşmemesi için Vergi İdaresinin bu durumu bir an önce netleştirmesinde fayda var.

Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.