Bayram Harçlığı !
20.06.2023Bayram Harçlığı !
Değerli okuyucular önümüzde ki hafta Kurban Bayramı. Öncelikle idrak edeceğimiz Kurban Bayramının, tüm ülkemize ve İslam alemine sağlık, huzur, barış ve bereket getirmesini dilerim.
Yazının başlığını okuyup da, çocuklarınıza ya da torunlarınıza verdiğiniz bayram harçlığı ile karıştırmayın. Bu harçlık başka harçlık. Gelelim bu bayram harçlığının hikayesine…
Ülkemizde 2023 Mart itibariyle yaklaşık 14 milyonun biraz üzerinde emekli var. Yıllarca çalışmışlar, prim ödemişler ve daha rahat bir yaşam hayaliyle emekli olmuşlar. Daha rahat bir yaşam hayali diyorum çünkü bir emekli için rahat yaşamak ülkemizde sadece hayalden öteye geçemiyor. Bu nedenle de, vatandaşlarımız emekli olsalar da, yaşam şartları dolayısıyla çalışmak zorunda kalıyorlar.
Türk-İş verilerine göre dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırının 33 bin 750 lira olduğu, açlık sınırının 10 bin 360 lira olduğu bir durumda 7 bin 500 lira alan emeklilerinin bu şartlarda geçimini nasıl sağlayacağı bir başka yazının konusu olacak kadar önemli.
Avrupada ki emekliler, tatillerini hangi ülkelere seyahat ederek geçirelim diye düşünürken, ülkemizde ki emeklilerin ise ay sonunu nasıl getiririz diye düşünmeleri, aradaki farkı anlatmaya yeter diye düşünüyorum.
Bu hafta ki yazımda; 2018 yılında emeklilere müjde olarak verilen bayram ikramiyesinin günümüzde düştüğü durumu özetlemek istiyorum.
Hatırlayacağınız üzere emeklilere ikramiye uygulaması 2018 yılında, yılda 2 kere olmak üzere emekli vatandaşlara ödenmeye başlamıştı ve emekli bayram ikramiyesi ilk defa 2018 yılı Ramazan Bayramı öncesinde emekli vatandaşlarımızın hesaplarına yatırılmıştı.
2018 yılında; bin lira olarak ödenmeye başlayan bayram ikramiyesi, aradan geçen beş yıl zarfında 2023 yılında iki bin lira olarak ödenmeye devam etmekle birlikte yaşanan hayat pahalılığının yanında eriyip gitmiştir.
2018 yılında yaklaşık bin altı yüz lira olan asgari ücret, 2023 yılında onbir bin dört yüz liraya yükseltilerek, yaklaşık 7,1 kat arttırılmış olmasına rağmen, emekliklere verilen bayram ikramiyesi geçtiğimiz beş yıl zarfında sadece 2 kat artırılmıştır. Üstelik asgari ücretin altında maaş ödemesi yapılan emeklilerin, yıllarca prim ödeyerek, gerek özel sektör ve gerekse kamu sektöründe ülkenin kalkınmasında rol oynayan geçmişin çalışanları olan mevcut emeklilere biçilen bu değer hakkaniyete uygun mudur dersiniz?
Peki geçtiğimiz beş yıl zarfında alım gücü nerden nereye gelmiş kısaca özetlemekte fayda var diye düşünüyorum.
• 2018 yılında alınan bin lira bayram ikramiyesi yaklaşık 213 $ ederken,
2023 yılında alınan iki bin lira bayram ikramiyesi ise yaklaşık 84 $ etmektedir. Yani ödenen bayram ikramiyesi 2,5 kat erimiştir.
• 2018 yılında alınan bin lira bayram ikramiyesi yaklaşık 5,18 gr altın alınırken,
2023 yılında alınan iki bin lira bayram ikramiyesi ise yaklaşık 1,34 gr altın alınmaktadır. Yani ödenen bayram ikramiyesi 3,86 kat erimiştir.
• 2018 yılında alınan bin lira bayram ikramiyesi ile yaklaşık 25 kğ et alınırken,
2023 yılında alınan iki bin lira bayram ikramiyesi ile yaklaşık 5,2 kğ et alınmaktadır. Yani ödenen bayram ikramiyesi 4,8 kat erimiştir.
Hadi etten vazgeçtim, simit fiyatı ne olmuş bir de ona bakalım.
• 2018 yılında alınan bin lira bayram ikramiyesi ile yaklaşık 800 adet simit alınırken,
2023 yılında alınan iki bin lira bayram ikramiyesi ile yaklaşık 200 adet simit alınmaktadır. Yani ödenen bayram ikramiyesi 4 kat erimiştir.
Görüldüğü üzere hiç detaylı enflasyon rakamlarına ihtiyaç yok. Alım gücünün nasıl zayıfladığına dair örnekleri daha da çoğaltabiliriz. Ancak hiç birinde sonuç değişmeyecektir. Hepsinde de alım gücünün kat kat düştüğünü göreceksiniz.
2018 yılından 2023 yılına emekli bayram ikramiyesi sözüm ona, bin lirada iki bin liraya çıkarılmış ancak yukarıda göstermeye çalıştığım örnekler gibi alım gücü her geçen gün erimiş ve erimeye devam etmektedir.
Peki bu durumda emeklilere ödenen bayram ikramiyesi midir yoksa bayram harçlığı mıdır? Artık adını siz koyun...
Yeminli Mali Müşavir