Gaziantep’i Bekleyen Tehlike!
23.04.2019Teknolojiyi ve inovasyonu ne kadar seviyoruz?
Teknolojiyi kim sevmez dediğinizi duyar gibiyim. Ancak benim kastedtiğim gençlerimizin ve çocuklarımızın ellerinden hiç düşürmediği akıllı telefonlar ya da kentimizin sokaklarında dolanan son model otomobiller değil.
Maalesef hem ülkemizin hem de Gaziantep’in teknoloji konusunda ki karnesinin pek parlak olduğunu söyleyemem. Bildiğiniz üzere “Eski köye yeni adet getirmek” gibi dilimize yerleşmiş değimlerimiz varken, önce bu tür düşüncelerden sıyrılmamız gerekir.
Bilim ve teknoloji temeline dayalı olan yeni ekonomik anlayışta Ar-Ge (Araştırma ve Geliştirme), firmaların rekabet üstünlüğü sağlayarak, karlı bir biçimde faaliyetlerini sürdürebilmeleri için zorunluluk haline gelmiştir. Ülke ekonomileri için de durum pek farklı değildir. Diğer ülkeler ile rekabet edilebilmesi için Ar-Ge faaliyetlerinin ağırlığının hissedilir seviyede olması gerekmektedir.
Türkiye’nin Ar-Ge göstergeleri açısından gelişmiş ülkelerle yapılan kıyaslamasında, maalesef bu ülkelerin çok gerisinde kaldığını görmekteyiz. Ülkelerin Ar-Ge harcamalarına verdiği önemi ortaya koyan en önemli gösterge; Ar-Ge harcamalarının, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) içindeki payıdır. 2017 yılı sonu itibariyle OECD ülkelerinin Ar-Ge Harcamalarının GSYİH içindeki payı % 2,36 iken, Türkiye’de bu oran ancak % 0,96 olarak gerçekleşmiştir.
E-ticaret devi Amazon’un, 2017 yılında Ar-Ge harcamalarına ayırdığı pay 22.6 milyar dolar iken Türkiye’nin Ar-Ge harcamasına ayırdığı pay 7,9 milyar dolarda kalmıştır. Bu veri bile ülke olarak Ar-Ge ye verdiğimiz önemin ne kadar yetersiz olduğunu ortaya koymaktadır.
Bu nedenle 2016 yılında 5746 sayılı yasa da köklü değişiklikler yapılarak, hem Ar-Ge Merkezlerinin kurulumuna ilişkin kolaylaştırıcı hükümler getirilmiş hem de sisteme Tasarım Merkezleri adı altında yeni bir müessese kazandırılmıştır.
Gaziantep’i Bekleyen Tehlike Nedir?
Ülkemizin karnesi böyleyken, bu resim içerisinde Gaziantep’in durumuna bir bakalım.
2019 Mart sonu itibariyle Türkiye’de ki Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri toplamı 1.493 adettir. Gaziantep’te 11 adet Ar-Ge Merkezi, 4 adette Tasarım Merkezi olmak üzere bu sayı toplam 15 adet iken, kentimize rakip olabilecek Antalya’da 19, Adana’da 21, Eskişehir’de 22, Denizli’de 32 ve Bursa’da 145’tir. Görüldüğü üzere bir sanayi kenti olan Gaziantep, sanayi de ve ihracatta gösterdiği başarıyı maalesef bu alanda sergileyememiş ve üretim potansiyeli kendisinden daha düşük olan illerin gerisinde kalmıştır.
Ar-Ge ye verilen önem ile ülkelerin gelişmişlik düzeyleri arasında nasıl doğrudan bir bağlantı var ise, bu firmalar ve şehirler içinde geçerlidir. İnovasyon ve Ar-Ge’nin gün geçtikçe önem kazandığı günümüz dünyasında satışlarını artırmak ve kârlarını maksimize etmek isteyen firmalar her geçen gün bunun yolunun yenilik yapmak, yeni ürünler üretmek veya yeni süreçler geliştirmekten geçtiğinin farkına vararak Ar-Ge sürecine gereken önemi daha çok vermeye başlamışlardır.
Ancak Gaziantep firmaları Ar-Ge’nin önemini henüz yeterince kavrayamamışlardır. Ar-Ge ve inovasyona yeterli yatırım yapmayan firmaların her geçen gün rekabet güçlerinin azalması ve karlılıklarının düşmesi kaçınılmaz sondur. Firmalarımız bir an önce bu konuda bilinçlenerek, Ar-Ge konusunu daha ciddiye almaları gerekmektedir. Aksi halde bu durum Gaziantep gibi bir sanayi kentinin günden güne gerilemesine, ekonomiden aldığı payın daralarak ihracat oranının azalmasına, haliyle milli gelirden aldığı payın da düşmesine yol açacaktır. 2016 yılında mevzuatın değişmesi ile birlikte başlayan Ar-Ge Merkezleri ve Tasarım Merkezleri atağına çok geç olmadan Gaziantep’in de katılması gerekmektedir.
Ar-Ge ve Tasarım merkezlerine Sağlanan Teşvikler Nelerdir?
Yapılan düzenlemelerle hem Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin kurulması kolaylaştırılmış hem de bu merkezlere sağlanan teşviklerin kapsamı genişletilmiştir.
Teşviklerin neler olduğuna isterseniz kısaca bir göz atalım;
1- Kurumlar Vergisi İstisnası;
Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri, proje faaliyetleri kapsamında yaptıkları harcamaların %100’ünü Kurumlar Vergisi matrahından indirebilmektedir.
2- Gelir Vergisi Stopaj İstisnası;
Ar-Ge ve Tasarım merkezi personelleri için aşağıda belirtilen oranlarda gelir vergisi stopajı eksik ödenmektedir.
a) Doktoralı olanlar veya Temel Bilimlerden (Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji) birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için %95,
b)Yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için %90,
c) Diğerleri için % 80,
3- Katma Değer Vergisi İstisnası;
Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, sadece bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makina ve teçhizat teslimleri KDV’den istisnadır.
4- Sigorta Primi İşveren Hissesi Teşviki;
Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde, çalışan personelin elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı; Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanmaktadır.
5- Gümrük Vergisi İstisnası;
Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisnadır.
6- Damga Vergisi İstisnası;
Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde istihdam edilen personele sadece bu görevleriyle ilgili olarak yapılan ücret ödemeleri nedeniyle düzenlenen kağıtlara da istisna uygulanmaktadır.
Bütün bunların sonucunda, Ar-Ge ve Tasarım merkezlerinde üretilen proje maliyetlerine %45’lere varan bir teşvik sağlanmaktadır. Şirketlerin gelişimine ve dolayısıyla katma değeri yüksek ürünler üretmesine katkı sağlayarak, küreselleşen dünyada mevcut pazar payını korumak ve yeni pazarlar yaratabilmek için Türkiye yeni bir sürece girmiştir. Gaziantep gibi bir sanayi kenti de bu gelişmelere kayıtsız kalmamalıdır. Bilgi çağında Ar-Ge faaliyetlerinde bulunmak, bir ihtiyaçtan ziyade artık zorunluluktur.
Yeminli Mali Müşavir