Yeniden Değerleme Oranında Tarihi Seviye
08.11.2022Yeniden Değerleme Oranında Tarihi Seviye
Bildiğiniz üzere vergi kanunlarındaki had ve tutarlar her yıl artırılarak yeni belirlenen değerler üzerinden uygulanmaya devam eder. Yeni yılda uygulanacak bu had ve tutarlarda her sene yeniden değerleme oranı ölçüsünde artırılır.
Yeniden Değerleme Oranı Nedir?
Vergi Usul Kanunu’nda Yeniden Değerleme Oranı “Yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre TÜİK’in açıkladığı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE)’de meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır. Bu oran Maliye Bakanlığınca Resmî Gazete ile ilân edilir.” şeklinde yer almaktadır.
Ekim ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla birlikte, 2023 yılında uygulanacak olan yeniden değerleme oranı da belli oldu.
Yeniden değerleme oranı birçok haddin otomatik olarak değişmesinde ölçü olarak kullanıldığı için neredeyse vergi kanunlarında yer alan rakamsal hadlerin tamamına yakınını etkilemektedir.
Enflasyon, vergi kanunlarında yer alan parasal hadlerin aşınmasına yol açtığından, özellikle yüksek enflasyonist dönemlerde söz konusu aşınma daha da hız kazandığından yeniden değerleme oranı, rakamların güncellenmesi açısından büyük bir önem taşımaktadır.
Vergi toplumun bütün kesimlerini etkilediğinden, haliyle yeniden değerleme oranı da vergi mükellefi olan olmayan herkesi doğrudan etkilemektedir.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2023 yılı vergi, harç ve cezalara uygulanmak üzere 2022 yılına ilişkin yeniden değerleme oranına esas olan veriyi geçtiğimiz günlerde açıkladı. Ekim ayında Yİ-ÜFE 12 aylık ortalamalara göre yüzde 122.93 oranında artış gösterdi. Cumhurbaşkanı, Vergi Usul Kanunu kaynaklı artırma veya azaltma yetkisini kullanmaz ise 2023 yılında vergi ve harçlarda yüzde 122.93 oranında artış olacak.
2023 yılında harç, vergi ve cezalarda uygulanacak 2022 yılına ilişkin yeniden değerleme oranı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Kasım ayının son haftasında Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yüzde 122.93 olarak ilan edilecektir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı vergi, harç ve cezalarda yeniden değerleme oranını ilan ederken, Cumhurbaşkanı ise birçok vergi düzenlemesinde yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle belirlenmiş tutarları belirli oranlarda artırmaya veya indirmeye yetkili kılınmıştır. Vergi Usul Kanunu uyarınca Cumhurbaşkanının, vergi ve harçlarda yeniden değerleme oranını yüzde 50 azaltma ve yüzde 50 artırma yetkisi bulunuyor. Motorlu Taşıtlar Vergisi’nde ise Cumhurbaşkanının artırma yetkisi yüzde 50 olmakla birlikte, indirme yetkisi yüzde 80 düzeyinde. Cezalarda ise ilan edilen yeniden değerleme oranları değiştirmede Cumhurbaşkanının yetkisi bulunmuyor.
Bu nedenlerle ilgili yıllarda uygulanacak artış tutarlarının ne olacağını öngörürken sadece yeniden değerleme oranını dikkate almayıp Cumhurbaşkanı Kararlarını da izlemek gerekmektedir.
Ayrıca yeniden değerleme oranı sadece vergi, harç ve ceza miktarlarını artırmakla kalmayıp, başka kanunlarla düzenlenen cezaları da etkilemektedir. Örneğin; Trafik para cezaları, İş Kanunu ve Sendikalar Kanunu uyarınca kesilen idari para cezaları, Rekabet Kurulu'nca uygulanan para cezaları tutarları da 2023 yılında yeniden değerleme oranında artacaktır.
Yeniden değerleme oranının yıllar itibariyle tarihsel seyrine bakıldığında 1994 yılı krizinin yaşandığı dönemde bile yüzde 107,6 oranında gerçekleşirken geçtiğimiz yıl da yüzde 36,2 olarak gerçekleşmişti. Enflasyon rakamlarının yüksek seviyelerde gerçekleşmiş olması, yeniden değerleme oranının da yüzde 122,93 gibi tarihi bir seviyede yüksek çıkmasına yol açtı.
Yeniden değerleme oranı uygulaması vergi, ceza ve harçları arttırarak mükelleflerin ve vatandaşların daha fazla ödeme yapmasına neden olmakla birlikte, vergi kanunlarında yer alan istisna ve indirim hadleri de yeniden değerleme oranında artacağından vergi mükelleflerinin lehine olan durumlarda söz konusu olabilecektir. Ancak genel anlamda değerlendirildiğinde, yeniden değerleme oranının yüzde 122,93 gibi yüksek bir oranda uygulanacak olması, önümüzde ki yıl daha fazla vergisel bir yükün altına gireceğimizi göstermektedir.
Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.
Yeminli Mali Müşavir