İhracat Bedellerinin Bozdurulması Yılan Hikayesine Döndü

İhracat Bedellerinin Bozdurulması Yılan Hikayesine Döndü

25.01.2022

İhracat Bedellerinin Bozdurulması Yılan Hikayesine Döndü

Yurt dışından getirilen ihracat bedellerinin bozdurulmasına ilişkin son yıllarda o kadar çok değişiklik yapıldı ki, bu değişiklikleri takip etmek ve uygulamanın doğru yapılarak herhangi bir cezai müeyyideyle karşı karşıya kalmamak için büyük bir çaba sarf etmek gerekiyor.

Çünkü her defasında ihracat bedellerinin yurda getirilme oranı, getirilen ihracat bedelinin bozdurulması ya da ihracat bedelinin getirildiği ülkelere göre uygulamaların değiştirilmesi, neredeyse vergi mevzuatında yapılan değişiklikler ile yarışır hale geldi.

Son yapılan düzenleme ile Merkez Bankası rezervlerinin desteklenmesi amacıyla yurda gelen dolar, euro ve sterlin cinsi ihracat bedellerinin yüzde %25’inin, düzenlendiği tarihteki işlem kuru üzerinden TCMB’ye aktarılmak üzere belgeyi düzenleyen bankaya satılacak.

Bu düzenlemenin detaylarına geçmeden önce bugüne gelinceye dek, bu konuda hangi düzenlemeler yapıldı bir göz atalım.

1- 2018-32/48 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) ile 4 Eylül 2018 tarihinden itibaren altı ay süre ile ihracat bedellerinin 180 gün içerisinde Türkiye’ye getirilme ve %80’inin bankaya bozdurma zorunluluğu getirilmiş ve Merkez Bankası 7 Kasım 2018 tarihinde yürürlüğe giren “İhracat Genelgesi” ile söz konusu usul ve esasları düzenlemişti.

2- Daha sonra 2019-32/53 Tebliğ ile bu süre 4 Eylül 2019 tarihine ve

3- 2019-32/55 Tebliğ ile de 4 Mart 2020 tarihine kadar daha uzatılmıştı.

4- 31 Aralık 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2019-32/56 sayılı Tebliğ ile yeni bir düzenleme daha yapılarak, gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılmasına ilişkin zorunluluk kaldırılmıştı.

5- Daha sonra ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin 7 Kasım 2018 tarihinde yürürlüğe giren İhracat Genelgesi kaldırılmış; bunun yerine 16 Ocak 2020 tarihli İhracat Genelgesi yayınlanmıştı. Anılan genelgenin 2021 yılında eklenen Ek:1. maddesi uyarınca;

“Bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren İhracat Bedeli Kabul Belgesine (İBKB) veya Döviz Alım Belgesine (DAB) bağlanan ihracat bedellerinin %25'i İBKB’yi veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılır. Bu bedeller bankaca Merkez Bankası tarafından ilan edilen ve işlem günü için geçerli döviz alış kuru üzerinden aynı gün Merkez Bankası’na satılır ve Merkez Bankası’nın banka nezdindeki hesabına aktarılır. Söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından ihracatçıya Türk parası olarak ödenir.”

Denilerek, konuyla ilgili düzenleme tekrar değiştirilmiş ancak söz konusu düzenleme bugüne kadar uygulanmamıştı.

6- Son olarak da Merkez Bankasınca 3 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girmek üzere yayımlanan “İhracat Genelgesi’nin Ek 1 İnci Maddesi Kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına Yapılacak Döviz Satışına İlişkin Uygulama Talimatı” ile söz konusu düzenleme uygulamaya başlanmıştır.

Uygulama Nasıl Olacak?

Merkez bankası tarafından yayınlanan talimat uyarınca;

- 3 Ocak 2022 tarihinden itibaren, İhracat Bedeli Kabul Belgesine (İBKB) veya Döviz Alım Belgesine (DAB) bağlanan ihracat bedellerinin %25'i İBKB’yi veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılacaktır.

- Bu bedeller bankaca Merkez Bankası tarafından ilan edilen ve işlem günü için geçerli döviz alış kuru üzerinden aynı gün Merkez Bankasına satılacak ve Merkez Bankasının banka nezdindeki hesabına aktarılacaktır. Söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından ihracatçıya Türk parası olarak ödenecektir.

- Banka nezdinde Merkez Bankası adına ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini hesapları açılacak ve bankanın bu Uygulama Talimatı kapsamında satın aldığı dövizler saat 17:00’ye kadar Merkez Bankasına bildirilerek toplu bir şekilde söz konusu hesaplara aktarılacaktır.

- Merkez Bankasının hesabına aktarılan dövizlere ilişkin dekont, ekstre ve benzeri belgeler ile bilgiler ve döviz alışı yapılan tutarlara ait bilgiler, bankalarca bildirim formuna uygun olarak Merkez Bankasına aynı gün elektronik ortamda bildirilecektir.

- Banka tarafından Merkez Bankasının hesabına aktarılan dövizler, Merkez Bankasınca işlem kuru üzerinden satın alınacaktır.

- Döviz alış işlemleri karşılığı Türk lirası tutarları Merkez Bankasınca bankanın EFT merkezine masrafsız olarak gönderilecektir. Saat 17:30’a kadar sonuçlandırılamayan işlemler için ise Türk lirası tutarlar bankanın Merkez Bankası nezdindeki zorunlu karşılık hesabına aktarılacaktır.

Muafiyet Tanınan Ülke Sayısı Artırıldı,

Söz konusu İhracat Genelgesinde; İran, Suriye ve Lübnan’a yapılan ihracat işlemleriyle ilgili olarak bedelin yurda getirilmesinde istisna uygulanıyordu. Bu üç ülke dışındaki birçok ülkede de bankacılık sisteminde yaşanan sorunlar ve kambiyo rejimine göre ihracat bedellerinin zamanında yurda getirilememesi ve benzeri hususlar dikkatte alınarak, ihracatçılar lehine önemli değişiklikler yapıldı.

Buna göre; İran, Suriye ve Lübnan’a yapılan ihracat işlemleriyle ilgili olarak bedellerin yurda getirilmesine muafiyet tanınan ülke sayısı artırılarak; Afganistan, Angola, Belarus, Benin, Cibuti, Etiyopya, Fildişi Sahili, Filistin, Gabon, Gana, Gine, İran, Kamerun, Kenya, Kırgızistan, Kuzey Kore, Küba, Liberya, Lübnan, Moldova, Nijerya, Senegal, Somali, Sudan, Suriye, Suudi Arabistan, Tacikistan, Tanzanya, Venezuela olmak üzere liste 29 ülke olarak güncellendi.

Tasarruf Serbestisi Kapsamı Genişletildi,

Merkez Bankası Genelgesiyle; hizmet ihracatı, transit ticaret, Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satış, mikro ihracat ve serbest bölge işlem formu kapsamında gerçekleştirilen 5 bin ABD Doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu serbest bırakılmıştı.

Yeni düzenlemeyle; Azerbaycan, Cezayir, Fas, Kazakistan, Mısır, Özbekistan, Tunus, Türkmenistan, Ukrayna, Yemen olmak üzere 10 ülkeye yapılan ihracat işlemlerinde bedellerin yüzde 50’sinin tasarrufu serbest bırakılmıştır.

Yukarıda da belirttiğim gibi, ihracat bedellerinin Türkiye’ye getirilmesine ilişkin uygulama çok sık değiştirilmektedir. Bu konuda bir standardın sağlanması en başta ihracatçılar olmak üzere uygulayıcıların da işini kolaylaştıracaktır.

Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.