Varlık Barışından Vazgeçemiyoruz!

Varlık Barışından Vazgeçemiyoruz!

05.07.2022

Varlık Barışından Vazgeçemiyoruz!

Varlık Barışı düzenlemesini çok sevmiş olmalıyız ki, biri biterken bir diğeri başlıyor. Evet yanlış duymadınız, yeniden bir varlık barışı yasası ile karşı karşıyayız. Ancak öncelikle şunu belirtmeliyim ki, bu eski varlık barışı yasasının süresinin uzatılması değil, tamamen yeni bir yasa.

TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmekte olan “Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” Teklifine verilen bir önerge ile eklenen varlık barışı düzenlemesi, kabul edildi ve yasalaştı. Eski varlık barışı düzenlemesi daha birkaç gün önce 30 Haziran da son bulmuşken, şimdi yeni bir varlık barışı yasamız var.

Daha önceki düzenlemeler genellikle Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici maddelerle yapılırken bu defa Yeni varlık barışı düzenlemesi, Kurumlar Vergisi Kanununa geçici madde eklenmek suretiyle gerçekleştirildi.

Varlık Barışından Beklenen Amaç Nedir?

Düzenleme ile; gerçek ve tüzel kişilerce sahip olunan para, döviz, altın, hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetlerin Türkiye'ye getirilmesi suretiyle milli ekonomiye kazandırılması ve sahip olunan söz konusu kıymetlerin banka ve aracı kurumlara bildirilmek ve vergi ödenmek suretiyle kayda alınması öngörülmektedir. Ayrıca düzenleme ile gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yurt içinde sahip oldukları varlıkları kayıt altına almaları teşvik edilmektedir.

Yeni Varlık Barışının, Önceki Yasadan Farklı Yönleri Var mıdır?

Yeni varlık barışı düzenlemesi daha önce yürürlükte olan varlık barışıyla aynı amacı taşısa da iki düzenlemeyi birbirinden ayıran birçok özellik bulunmaktadır.

Bunlardan ilki; yeni düzenleme ile ilk defa gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanların da yurt içinde sahip oldukları varlıkları için Varlık Barışı hükümlerinden yaralanabilmelerine imkan tanınmış olmasıdır.

Bir diğer fark ise, önceki düzenleme vergisiz iken bu düzenlemeden yararlanmak isteyenler vergi ödemek zorunda olmalarıdır.

Vergi Oranı Nedir?

Yurt dışındaki varlıklar ile yurt içindeki varlıkların bildiriminde uygulanacak vergi oranları farklılıklar içermektedir.

Yurt Dışı Varlıklar İçin,

Yurt dışı varlıklar için yasadan yararlanılması durumunda bildirim tarihine göre kademeli bir vergilendirme yapılacaktır. Buna göre;

• 30 Eylül 2022 tarihine kadar yapılacak bildirimlerden yüzde 1,

• 1 Ekim - 31 Aralık 2022 tarihi arasında yapılacak bildirimlerden yüzde 2,

• 1 Ocak – 31 Mart 2023 tarihine kadar yapılacak bildirimlerden yüzde 3,

oranında vergi alınacaktır.

Yurt dışı varlık barışı kapsamında bildirilen varlıkların, Türkiye'deki banka ya da aracı kurumlarda açılan hesaplara transfer edildiği veya yurt dışından getirilerek bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren bu hesaplarda en az bir yıl süreyle tutulması halinde vergi oranı yüzde 0 (sıfır) olacak. Bu durumda, bildirim esnasında alınan vergi, bildirim sahibinin ilgili vergi dairesine başvurusu üzerine kendisine iade edilecektir.

Yurt İçi Varlıklar İçin,

Yurt içi Varlık Barışında ise tek bir vergi oranı olacaktır. Bu oran da yüzde 3’tür.

Uygulama Nasıl Olacak?

Yurt Dışı Varlıklar İçin,

Gerçek veya tüzel kişilerce, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının 31 Mart 2023 tarihine kadar banka veya aracı kurumlara bildirilmesi gerekiyor.

Banka ve aracı kurumlar, kendilerine bildirilen varlıklara ilişkin olarak bildirim sahiplerinden bildirilen varlıkların değeri üzerinden 30 Eylül 2022 tarihine kadar yapılan bildirimler için yüzde 1, 1 Ekim - 31 Aralık 2022 (bu tarih dahil) tarihleri arasında yapılan bildirimler için yüzde 2, 1 Ocak - 31 Mart 2023 (bu tarih dahil) tarihine kadar yapılan bildirimler için yüzde 3 oranında hesaplayacakları vergiyi peşin olarak tahsil edeceklerdir.

Bankalar ve aracı kurumlar bu şekilde tahsil ettikleri vergiyi, bildirimi izleyen ayın onbeşinci günü akşamına kadar vergi sorumlusu sıfatıyla bir beyanname ile bağlı bulundukları vergi dairesine beyan ederek aynı sürede ödeyeceklerdir.

Yurt dışı Varlık Barışı’nda, bildirilen varlıkların bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirilmesi veya Türkiye'deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekiyor.

Bildirildiği halde, bildirilen varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye'ye getirilmemesi veya Türkiye'deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmemesi ile bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen vergilerin süresinde ödenmemesi hallerinde, varlık barışının sağladığı avantajlardan yararlanılamıyor. Tahakkuk eden verginin vadesinde ödenmemesi halinde, vergi aslı gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsil edilecek. Bu şekilde tahsil edilmiş olan vergiler bildirim sahiplerine red ve iade edilmeyecektir.

Bu varlıklar, yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31 Mart 2023 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilir. Bu takdirde, defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla, borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye'ye getirilme şartı aranılmaksızın yurt dışı varlık barışından yararlanılabilecektir.

Ayrıca, bu düzenlemenin yürürlük tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının yine bu düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce Türkiye'ye getirilmek suretiyle karşılanmış olması hâlinde, söz konusu avansların en geç 31 Mart 2023 tarihine kadar defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla yurt dışı varlık barışından yararlanılabilecektir.

Yurt İçi Varlıklar İçin,

Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye'de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların, 31 Mart 2023 tarihine kadar varlık barışı kapsamında vergi dairelerine beyan edilmesi gerekmektedir.

Yurt içi varlık barışı bildiriminin, bağlı bulunulan vergi dairelerine yapılması gerekmekte, vergi dairelerine beyan edilen varlıkların değeri üzerinden yüzde 3 oranında vergi tarh edilerek. tarh edilen verginin, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir.

Yeni düzenlemeyi öncekinden ayıran bir diğer önemli fark da; yasa kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden, tapu harcı alınmayacak olmasıdır. Önceki uygulamalarda tapu harcı ödenmek zorundaydı.

Ayrıca, daha önceki varlık barışı uygulamalarında sorun olan, şirket ortağı gerçek kişiler tarafından işletmeye konulan taşınmazların, gelir vergisi açısından elden çıkarma ve satış olarak değerlendirilmeyeceğinin yasaya konmuş olması, bu işlemlerin değer artış kazancı olarak vergilendirilmesinin önüne geçmiş olmaktadır.

Yapılan Bildirim Kanuni Defterlere Nasıl Kaydedilecek?

Yurtiçi ve dışı varlık barışı kapsamında bildirilen veya beyan edilen varlıklar Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükellefler tarafından bildirim veya beyan tarihi itibarıyla kanuni defterlere kaydedilecektir.

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bu şekilde kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için pasifte özel fon hesabı açacaklar. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise, söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca göstereceklerdir.

Fon Hesabında Bulunan Tutarlar İşletmeden Çekilebilecek mi?

Yeni düzenlemeye göre, bu fon hesabı bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekilemeyecek, sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamayacak, işletmenin tasfiye edilmesi halinde ise vergilendirilmeyecektir.

Bu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak ve bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmesi koşuluyla vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecektir.

Bildirilen Varlıklar İçin Vergi İncelemesi Yapılabilecek mi?

Yurt içi ve dışı varlık barışı kapsamında bildirilen veya beyan edilen varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılamayacaktır. Diğer nedenlerle başlayan vergi incelemeleri ile takdir komisyonu kararları sonucu bulunan matrah farkının varlık barışı kapsamında bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespiti ve bildirilen veya beyan edilen varlık tutarının, bulunan matrah farkına eşit ya da fazla olması durumunda matrah farkına ilişkin tarhiyat yapılmayacaktır.

Bulunan matrah farkının, bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespitine rağmen söz konusu varlık tutarlarından büyük olması durumunda sadece aradaki fark tutar üzerinden vergi tarhiyatı yapılabilecektir. Vergi incelemesi veya takdir komisyonu kararları sonucunda bildirim veya beyana konu edilen varlıklar dışındaki nedenlerle matrah farkı tespit edilmesi durumunda, varlık barışı kapsamında bildirilen veya beyan edilen tutarlar, bulunan matrah farkından mahsup edilmeksizin tarhiyat yapılabilecektir.

Ödenen Vergileri Gider Yazabilir miyiz?

Yurt içi ve yurt dışı varlık barışı kapsamında bildirim ve beyana konu edilen varlıklarla ilgili olarak ödenecek vergiler, hiçbir suretle gider yazılamayacak ve başka bir vergiden mahsup edilemeyecektir.

Ayrıca, bildirim ve beyana konu edilen varlıklarla ilgili olarak Vergi Usul Kanununun amortismanlara ilişkin hükümleri uygulanmayacak, bu varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir veya kurumlar vergisi açısından gider veya indirim olarak kabul edilmeyecektir.

Bir diğer önemli hususta, bildirim ve beyan süresi sona erdikten sonra varlık barışı bildirim veya beyanlarına ilişkin olarak düzeltme yapılamayacak olmasıdır.

Önceki varlık barışı düzenlemesinde Cumhurbaşkanına verilen bir uzatma yetkisi mevcut iken, bu yeni varlık barışı uygulamasında Cumhurbaşkanına bir uzatma yetkisi verilmemiş olup, 31 Mart 2023 tarihinde sona erecektir.

Tüm okuyucularına sağlıklı günler dilerim.