Vergi İncelemesinde Mükellef Hakları II
13.10.2020Hatırlayacağınız üzere geçen hafta yazımın birinci bölümü yayınlamıştı. Vergi incelemesinde mükellef haklarının neler olduğuna kaldığımız yerden devam ediyoruz.
▪ Vergi İnceleme Tutanak Taslaklarının Önceden İbrazını İsteme ve Tutanağa Açıklama veya İtiraz Ekleme Hakkı
Vergi inceleme elemanları inceleme esnasında incelemeyle ilgili olayları, işlemleri ayrıca tutanaklar ile belgelendirebilir. Tutanak taslakları mükelleflerin itiraz ve açıklamalarını tutanağa geçirilebilmesini sağlamak amacıyla, mükelleflerin talep etmesi durumunda iki gün önceden mükelleflerin bilgisine sunulur. Mükellefler vergi inceleme tutanağı taslaklarını VDK Mükellef Portalı üzerinden görüntüleyebileceği gibi vergi incelemesine başlama tutanağında belirtilen elektronik posta adresine ayrıca gönderilecektir.
Mükellefler vergi inceleme tutanak taslaklarını detaylı olarak incelemelidir. Tutanağa geçirilen konularla ilgili açıklama veya itirazlarını eklemek istemeleri halinde bu yöndeki taleplerini vergi inceleme elemanına bildirmelidir. İnceleme elemanı mükellefin bu yöndeki talebini geri çeviremeyecektir.
▪ Vergi İnceleme Tutanağının Bir Nüshasını İsteme Hakkı:
Vergi Usul Kanunu uyarnca, inceleme elemanı ile mükellef arasında inceleme süresi içerisinde düzenlenen ve karşılıklı imzalanan tutanakların birer nüshasının tutanakları imza edenlere yani mükelleflere verilmesi zorunludur.
▪ Vergi İnceleme Tutanağını İmzalamaya Zorlanamama Hakkı:
VUK ve ilgili yönetmeliğe göre, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, mükellefleri tutanakları imzalamaları için zorlayamazlar. Ancak mükellefler tutanakları imzalamaktan çekindikleri takdirde tutanakta bahis konusu edilen olaylar ve hesap durumlarını ihtiva eden defter ve belgeler, nezdinde inceleme yapılandan rızasına bakılmaksızın alınır ve inceleme neticesinde tarh edilen vergiler ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar geri verilmez. İlgililer her zaman bu tutanakları imzalayarak defter ve belgeleri geri alabilirler.
▪ Vergi İnceleme Tutanağına Kaydedilmesi Maksadıyla Özelge İbraz Edebilme Hakkı:
Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğe göre, mükellef inceleme sırasında vergi kanunlarına göre eleştiri konusu yapılacak hususlarla ilgili olarak inceleme elemanına özelge ibraz etmesi durumunda, söz konusu özelgeyi inceleme tutanağına dâhil ettirebilme hakkı bulunmaktadır.
▪ Vergi İnceleme Raporları İçeriği ile İlgili Bilgilendirilme Hakkı
Mükellefler, vergi inceleme tutanakları hazırlama aşamasında inceleme sonucunda yazılacak rapor içeriği veya eleştirilen konularla ilgili inceleme elemanından bilgi talep edebilecektir. Ayrıca incelemenin her aşamasında mükellefler inceleme hakkında bilgi talep etme hakkına sahiptirler.
▪ Vergi İnceleme Rapor Özetlerinin Mükellefe İletilmesi
Mükellefler, haklarında yürütülen vergi incelemesi sonucunda düzenlenen raporların özetine incelemeye başlama tutanağı üzerinde yer alan sorgu numarası ile VDK Mükellef Portalı üzerinden erişim sağlayabilirler.
▪ Dinlenme Hakkı
Vergi inceleme elemanları tarafından düzenlenen raporlar ilgili vergi dairesine iletilmeden önce rapor değerlendirilme komisyonlarına iletilir. Rapor değerlendirme komisyonları kendilerine verilen yetkiler çerçevesinde gerekli görülen durumlarda mükellefi veya inceleme elemanını dinleyebilir.
Vergi inceleme tutanaklarında mükellefin dinlenme talebinin olup olmadığına ilişkin ifadenin yer alması zorunlu unsurlardan biridir. Mükelleflerin rapor değerlendirme komisyonlarında dinlenebilmeleri için dinlenme talebini vergi inceleme tutanaklarına kaydettirmeleri veya rapor değerlendirme aşamasındayken grup başkanlıklarına başvurmaları gerekmektedir.
▪ Vergi İncelemesinin Tamamlandığına Dair Resmi Yazı Talep Etme Hakkı
Mükellefler, haklarında yürütülen vergi incelemesi sonucunda herhangi bir olumsuz tespit bulunmaması halinde VUK’nu uyarınca bu durumun kendilerine resmi bir yazı ile bildirilmesini talep edebilirler.
▪ Uzlaşma Talep Etme Hakkı
Mükellefler, vergi incelemesi sonucunda tarh edecek vergiler ile kesilecek cezalarla ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma veya tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunabilirler. Uzlaşma talebinde bulunmak isteyen mükellefler, VDK Mükellef Portalı üzerinden “Uzlaşma Talep Formunu” temin edebilirler.
▪ Dava Açma Hakkı
Vergi inceleme raporları mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine iletilir. Vergi daireleri raporda tespit edilen hususlarla ilgili vergi/ceza ihbarnamesi düzenler ve mükellefe tebliğ eder. Tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde mükellef tarafından idari işleme ilişkin vergi mahkemelerinde dava açma hakkı bulunmaktadır.
▪ Cezada İndirim Talep Etme Hakkı
VUK’na göre; mükellefler ikmalen, resen veya idarece tarh edilen vergiyi veya vergi farkını ve vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının yarısını ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse kesilen cezanın yarısı,
Uzlaşmanın vaki olması durumunda, üzerinde uzlaşılan vergiyi veya vergi farkını ve vergi ziyaı cezasının %75'ini, VUK’nun ek 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan ödeme süreleri içinde öderse üzerinde uzlaşılan vergi ziyaı cezasının %25'i,
oranında indirim sağlanır.
Her ne kadar arzu edilmese de vergi incelemeleri ticari hayatın bir gerçeği olarak karşımıza çıkmaktadır. Mükellefleri tedirgin eden, mesaisinin ve personelinin bir kısmını bu incelemelere ayırmaya zorlayan idari bir işlem olan vergi incelemelerinde bile mükelleflerin çeşitli kanunlar ve alt düzenlemeler ile kendilerine tanınan hakları bulunmaktadır. Ancak mükelleflerin yasal haklarının neler olduğunun bilmeleri her zaman mümkün olmayabilir. Bu gibi durumlarda mutlaka konunun uzmanlarından destek almaları, vergi inceleme sürecinin daha sağlıklı atlatılmasına yardımcı olacaktır.
Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.
Yeminli Mali Müşavir