Asgari Ücret Düzenlemesi Kayıt Dışına Davetiye Çıkarıyor
20.12.2021Asgari Ücret Düzenlemesi Kayıt Dışına Davetiye Çıkarıyor
Bildiğiniz üzere geçen hafta 2022 yılında uygulanacak asgari ücretin ne kadar olacağı açıklandı. Yapılan açıklamaya göre aylık asgari ücret, 4.253,40 TL’ye yükseltildi. Yapılan artışın bir kısmı asgari ücretin üzerinde ki gelir vergisi ve damga vergisi yükünün kaldırılması ile karşılandı.
Kamuoyuna yapılan bu açıklamaların ardından, asgari ücrete kadar olan ücret gelirlerinin gelir vergisinden ve damga vergisinden istisna edildiğine ilişkin düzenleme beklenirken, geçtiğimiz cuma günü Meclise sunulan yasa tasarısında, sadece asgari ücretlilerin vergi dışında tutulduğu, asgari ücretin üzerinde ücret geliri elde edenlerin eskisi gibi vergilendirilmeye devam edileceği anlaşıldı.
Asgari ücretin üzerinde ücret almakla beraber, vergi nedeniyle eline geçen net tutar asgari ücretin altında kalanlara ilişkin olarak da oluşan farkın ücretlilerin asgari geçim indirimine ilave edileceği yine Meclise sunulan yasa tasarısında yer almakta.
Yasa teklifinde ayrıca, asgari ücretli olarak çalışmadığı veya asgari ücretin üzerinde ücret alındığı halde bu istisnadan faydalanıldığının anlaşılması halinde; alınamayan verginin, vergi ziyaı cezası kesilerek gecikme faizi ile birlikte mükelleften (işverenden) alınacağına ilişkin düzenleme de öngörülüyor.
Asgari Geçim İndirimi Kalktı mı?
Tasarıda yer alan bu düzenlemenin sosyal ve ekonomik yansımalarının nasıl olacağına geçmeden önce, AGİ de son durumun ne olduğunu açıklamakta yarar var. Yapılması düşünülen düzenleme ile kamuoyunda AGİ olarak bilinen asgari geçim indirimi; asgari ücretin vergi dışı kalması nedeniyle, asgari ücretliler vergilendirilmeyeceğinden 01.01.2022 tarihinden itibaren AGİ alamayacaklardır. Ücret gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılmaya devam eden ücretliler ise bundan önce olduğu gibi bundan sonra da AGİ almaya devam edeceklerdir.
Gelir Vergisi Kanunumuzda öteden beri kaynaktan kesinti dediğimiz stopaj yöntemiyle ücretlilerden vergi kesilmektedir. Ücretlilerin vergilendirilmesinde genel tarifede belirlenmiş dilim aralıklarından daha farklılaştırılmış ve daha yüksek dilimler belirlenerek vergi oranlarındaki artışlardan ücretlilerin daha az etkilenmesi sağlanmıştır.
Kayıt Dışına Davetiye Çıkarmak,
Yapılması düşünülen son düzenleme ile de aslında asgari ücretlilerin üzerindeki vergi yükünün tamamen kaldırılması amaçlanmış ancak sadece asgari ücretin vergi dışında kalması ve diğer ücretlilerin önceden olduğu gibi vergilendirilmesine devam edilmesi beraberinde de çok ciddi olumsuzluklara davetiye çıkarmaktadır.
Olayı basit bir örnekle anlatmaya çalışalım;
Çalışan bir asgari ücretlinin 2022 yılında işverene yıllık maliyeti 70.556,40 TL olmaktadır. Asgari ücretli olmayıp da aylık net ücreti 4.255 TL olan bir işçinin işverene yıllık maliyeti ise (2022 Gelir Vergisi dilimleri belli olmadığından 2021 yılına göre hesaplanmıştır) 88.473,40 TL olmaktadır.
Bu çarpık durum daha net anlaşılsın diye asgari ücretten sadece 1,60 kuruş daha fazla ücret alan bir işçi örneğinden hareket edilmiştir. Görüldüğü üzere bu durumun işverene yıllık maliyeti 17.917 TL daha fazla olmaktadır.
Ücreti, asgari ücretin üstünde olan bir ücretli gelir ve damga vergisi ödediğinde net ücreti asgari ücretin altına düşecektir. Tasarıda bu kaybın önüne geçmek için oluşan farkın ücretlilerin asgari geçim indirimine ilave edileceği belirtilmiş, ancak olayın işveren boyutu ihmal edilmiştir.
Böyle bir durumda sizce ne olur dersiniz? Cevabını da ben vereyim. İşverenler, asgari ücretin üzerinde ücret verdikleri işçilerini de asgari ücretten gösterip aradaki farkı elden ödeme yoluna gideceklerdir.
Kurumsal yapılar ile yasalara azami riayet eden işletmeler dışında şu anda mevcut net ücreti 4.253,40 TL ve altında olan işçilerin maaşlarına 2022 yılında zam yapılsa bile yapılmamış gibi devam etmeleri muhtemeldir. Mevcut durumda 4.253,40 TL’nin üzerinde ücret alanların ücretlerinin aşağı çekilmesi mümkün olmamakla birlikte, asgari ücrette gerçekleştirilen artışla birlikte, çalışanların büyük bir kısmının aldığı ücret bu tutarın altında kalmıştır. Bu nedenle çalışanların neredeyse tamamını 2022 yılında asgari ücretli görürsek hiç şaşırmayalım.
Elbette bu söylediklerim yasalara uyma konusunda hassasiyet gösteren işletmeler için geçerli olmayacaktır. Kısacası olan yine hukuka ve yasalara uyan düzgün mükelleflere olacaktır.
Yapılması Gereken Nedir?
Aslında yapılması gereken çok basit. Bütün ücretlilerin, asgari ücretin yıllık brüt tutarı kadar elde ettikleri ücret gelirinin, ücretliler için vergi tarifesi değiştirilerek vergi oranının %0 olarak belirlenmesinden ibarettir. Bunun örnekleri de Avrupa’da birçok ülkede mevcuttur.
Tasarının genel gerekçesinde;
“Vergide adalet ilkesinden hareketle çalışanları ekonomik durumlarına katkı sağlanması amacıyla, asgari ücret vergi dışı bırakılarak gelir vergisi ve damga vergisi istisnası sağlanmaktadır”
İfadelerine yer verilmiştir.
Ancak mevcut tasarı bırakın adalet ilkesini sağlamayı, vergilemede eşitlik ilkesini bozduğu gibi Anayasamızın eşitlik ve adalet ilkelerine de aykırıdır.
Bu düzenlemenin Plan ve Bütçe Komisyonunda ya da Meclis Genel Kurulunda yapılan görüşmeler esnasında değişeceğini düşünüyorum. Daha doğrusu vergi tekniğinden çok uzak bir şekilde hazırlanmış tasarının bu haliyle yasalaşmasını düşünmek dahi istemiyorum.
Kaş yapayım derken göz çıkarmak bu olsa gerek.
Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.
Yeminli Mali Müşavir