DÖNEM SONU İŞLEMLERE DAİR HATIRLATMALAR I
15.12.2020Yıl sonunun yaklaşmasıyla malumunuz herkesi tatlı bir telaş sarar, yeni yıla girecek olmanın heyecanıyla da bir koşuşturmaca ile yılın son günleri geçerdi. Ancak bu yıl sonunun öncekilerden çok farklı geçeceğini söylersek yanlış olmaz. Pandemi nedeniyle zaten hiçbir şey artık eskisi gibi değil.
Ancak pandeminin bile değiştiremeyeceği şeyler var. Mesela dönem sonunda yapılması gereken muhasebe ve vergisel işlemler gibi. Her dönem sonunda yapılması zorunlu olduğu için rutin halini almış olsa da yine de en çok hata yapılan işlemlerin başında geliyor.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 2020 vergilendirme dönemine ilişkin olarak vermeleri gereken gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde beyan etmeleri gereken vergi matrahlarını doğru hesaplayabilmeleri, dönem sonu işlemler ile 2021 yılı başında yapılacak işlemlerin doğru bir şekilde yapılmasına bağlıdır. Çünkü dönem sonu işlemlerin hatalı olması olası bir vergi incelemesinde istenmeyen sonuçlarla karşılaşmasına yol açabilir.
Bu yazımda dönem sonunda yapılması gereken işlemlerin neler olduğuna dair hatırlatmalar yapılacak olup, daha sonraki yazılarımda önemli gördüğüm konularla ilgili detaylı yazılar kaleme almayı düşünüyorum.
Denem Sonu İşlemlerle İlgili Hatırlatmalar;
1. Mevcut emtianın fiilen sayılmak suretiyle değerlemesi yapılmalıdır.
2. Stok sayımında fiili durum ile kaydi durum karşılaştırılarak noksanlık veya fazlalık varsa nedeni araştırılmalı ve katma değer vergisi de dikkate alınarak gerekli düzelme işlemleri yapılmalıdır.
3. Stok sayım ve değerlemesinden sonra satılan malın maliyeti tespit edilerek kayıtlara alınmalıdır.
4. Yıl içinde amortismana tabi iktisadi kıymet alınmışsa, bunların alımıyla ilgili olarak yılın sonuna kadar oluşan kredi faizi, kur farkı, vade farkı vs. giderler ilgili iktisadi kıymetin maliyetine eklenmelidir.
5. Yıl içinde alınan binek otomobilleri için kıst amortisman uygulamasına ve gider kısıtlamasına dikkat edilmelidir.
6. Yıl içinde satılan amortismana tabi iktisadi kıymetler nedeniyle ayrılmış bulunan amortismanlar satış esnasında dikkate alınmalıdır.
7. Satılan amortismana tabi iktisadi kıymetler ile ilgili olarak oluşan kâr, gerekli şartlar sağlanmışsa yenileme fonu hesabına aktarılmalıdır.
8. Peşin ödenen giderler içinde 2020 yılına ilişkin olanlarının alınıp cari yıl giderlerine atılması unutulmamalıdır.
9. Peşin tahsil edilen gelirler hesabında bulunan ve 2020 yılı geliri olan kısmın bu hesaptan alınarak cari dönem hasılatına eklenmelidir.
10. Alıcılarla (müşterilerle) ilgili cari hesap mutabakatları yapılmalıdır.
11. Satıcılarla ilgili cari hesap mutabakatları yapılmalıdır.
12. Bankalarla gerekli mutabakatlar sağlanmalıdır.
13. Yukarıda sayılan her üç mutabakat sonucuna göre gerekirse ilgili kayıtlar yapılmalıdır.
14. Kasa sayımı yapılarak kaydi durumla fiili durum karşılaştırılmalı farklılık varsa gerekli araştırma yapılıp kayıtlara alınmalıdır.
15. Döviz kasası Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlar esas alınarak değerlenmeli ve gerekli kayıtlar yapılmalıdır.
16. Bankadaki döviz hesapları Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlar esas alınarak değerlenmeli ve kayıtları yapılmalıdır.
17. Çeklerin reeskonta tabi tutulmasına olanak verildiğinden, alınan çekler ile verilen çeklerin reeskonta tabi tutulması halinde oluşan farklar, vergilemede gelir veya gider olarak dikkate alınmalıdır.
18. Alacak ve borç senetleri istenirse reeskonta tabi tutulabilir. Alacak senetleri reeskonta tabi tutulması halinde borç senetleri de mutlaka reeskonta tabi tutulmalıdır. Senetlerde faiz oranı belli değilse, T.C. Merkez Bankası reeskont oranı uygulanarak gerekli kayıtlar yapılmalıdır.
19. Yabancı para birimi üzerinden düzenlenen alacak ve borç senetleri de reeskonta tabi tutulabilir. Senetlerde faiz oranı belli edilmemiş ise, Londra bankalar arası faiz oranı (LIBOR) esas alınmalıdır.
20. Bankalardaki vadeli mevduat hesaplarının dönem sonu itibariyle hesaplanan faiz tutarlarının gelir kaydı unutulmamalıdır.
21. Kullanılan banka kredileri ile ilgili olarak dönem sonuna kadar oluşan faiz tutarı hesaplanıp gider kaydedilmelidir.
22. Dava ve icra safhasına giren alacaklar için karşılık ayrılıp gider kaydedilmelidir. Teminata bağlı alacaklar bu safhaya gelse bile karşılık ayrılmamalıdır.
23. Dava ve icra takibine değmeyecek derecede (dava ve icra masraflarının alacaktan fazla olması durumundaki) küçük alacaklar için birden fazla yazılı istenmiş olmak koşulu ile karşılık ayrılmalıdır.
24. Mahkeme kararına veya kanaat verici bir belgeye (Konkordatoya) dayanarak tahsil olanağı kalmayan alacaklar kayıtlardan silinmelidir.
25. Ortaklara verilen borçlara adat hesaplanıp,
a) Şirket kredi kullanmışsa kredi faiz oranı,
b) Kullanmamışsa reeskont oranı,
üzerinden faiz hesaplanıp fatura düzenlenmeli ve %18 KDV uygulanmalıdır.
Dönem sonu yapılacak işlemlerin ilk bölümüne bu yazımda yer verdim. Devamını da önümüzde ki hafta kaleme alacağım. Yukarıda da belirttiğim gibi en çok hata yapılan ve önemli gördüğüm dönem sonu işlemleri de daha sonra ki haftalarda daha detaylı olarak yazmayı düşünüyorum.
Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.
Yeminli Mali Müşavir