Vergide Pişmanlık Uygulaması - I

Vergide Pişmanlık Uygulaması - I

28.11.2022

Vergide Pişmanlık Uygulaması - I

Vergi kanunlarında, mükelleflerin nasıl vergilendirilmesi gerektiği ve bu düzenlemelere uyulmaması durumunda karşı karşıya kalacakları müeyyidelerin neler olacağının yanı sıra vergiye gönüllü uyumun sağlanması için mükelleflere tanınan birtakım haklara da yer verilmektedir.

Mükelleflere tanınan bu haklardan birisi de pişmanlık uygulamasıdır. Vergi uyuşmazlıklarında pişmanlık ve ıslah, mükelleflerin beyanlarına dayanan vergi türlerinde, vergi ziyaı cezasını gerektiren durumların bulunması halinde oluşan uyuşmazlığın, yargılama yoluna başvurulmadan çözümlenmesini amaç edinen bir müessesedir.

Konuyu iki bölümde değerlendirecek olup, bu haftaki yazımızda pişmanlık ve ıslahın tanımını, kimlerin hangi vergi türleri için pişmanlık hükümlerinden yararlanabilecekleri gibi genel konular ile yazımınızın ikinci bölümünde de pişmanlık hükümleri ile ilgili daha özellikli konuları değerlendireceğiz.

Pişmanlık ve Islah Nedir?

Pişmanlık ve ıslah, beyana dayanan vergilerde, vergi ziyaı cezasını gerektiren fiilleri işleyen mükelleflerle bunların işlenişine iştirak eden diğer kişilerin kanuna aykırı hareketlerini, vergi idaresine kendiliğinden haber vermeleri halinde, belli şartlarla vergi ziyaı cezası kesilmemesini esas alan bir uygulamadır.

Bu düzenleme ile vergi kanunlarına aykırı hareket etmek suretiyle vergi ziyaına sebebiyet veren mükelleflere bir fırsat tanınarak, belli şartlarla ceza uygulamasından vazgeçilmektedir. Ayrıca, mükellefler vergi ziyaına neden olan kanuna aykırı eylemlerini vergi dairesine bildirmeye özendirilerek, vergi kayıp ve kaçağının azaltılması amaçlanmaktadır.

Pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında kaçakçılık hakkındaki madde hükmü de uygulanmaz.

Pişmanlık Hükümlerinden Kimler Yararlanabilir?

Pişmanlık hükümlerinden, mükellefler ve vergi sorumluları ile vergi ziyaı cezasını gerektiren fiillerin işlenişine iştirak eden diğer kişiler yararlanabilir.

Pişmanlık ve Islah Kapsamına Giren Vergiler Hangileridir?

Pişmanlıktan yararlanabilmek için vergi ziyaına neden olunan fiilin beyana dayanan bir vergiyle ilgili olması gerekir. Bu çerçevede;

• Gelir vergisi,

• Kurumlar vergisi

• Katma değer vergisi,

• Özel tüketim vergisi,

• Banka ve sigorta muameleleri vergisi,

• Gelir stopaj vergisi,

• Değerli konut vergisi,

• Veraset ve intikal vergisi,

gibi beyana dayanan vergilerde pişmanlıktan yararlanılabilir.

Bir vergi beyannamesi verilmese bile beyana dayanan vergi ve harçlar (örneğin tapu harcı) için de pişmanlık hükümlerinden yararlanılabilir. Emlak vergisi ve beyana dayanmayan vergiler için pişmanlık ve ıslah hükümleri uygulanmaz.

Pişmanlık ve Islah Hükümlerinden Yararlanmanın Şartları Nelerdir?

Pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, vergi ziyaının doğmuş olması ve ayrıca aşağıdaki şartların gerçekleşmesi gerekmektedir.

• Kanuna aykırı davranışın, üçüncü bir şahıs (muhbir) tarafından resmi bir makama ihbar edilmeden önce, mükellef tarafından, kendiliğinden haber verilmiş olması,

• Haber verme dilekçesinin yetkili memurlar tarafından mükellef nezdinde haber verilen olayın ilgili olduğu vergi türüne ilişkin bir vergi incelemesine başlandığı veya olayın ve ilgili olduğu vergi türünün takdir komisyonuna intikal ettirildiği günden evvel (Kaçakçılık suçu teşkil eden fiillerin işlendiğinin tespitinden önce) verilmiş ve resmi kayıtlara geçirilmiş olması,

• Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak 15 (on beş) gün içinde verilmesi,

• Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin bu durumu haber verme tarihinden başlayarak 15 (on beş) gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi,

• Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla (pişmanlık zammı) birlikte haber verme tarihinden başlayarak 15 (on beş) gün içinde ödenmesi,

gerekmektedir.

Pişmanlık Zammı Oranı Nedir?

Pişmanlık zammı, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanununda belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında hesaplanır. Gecikme zammı oranı her ay için ayrı ayrı uygulanmak üzere %2,5 olarak belirlenmiştir.

Pişmanlık ve Islah Hükümlerine Göre Verilen Beyannamelere Ceza Kesilir mi?

Pişmanlık hükümlerinden yararlanan mükelleflere vergi ziyaı cezası kesilmez. Ancak pişmanlıkla beyanname vermek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezasının kesilmesini engellemez.

Pişmanlıkla verilen beyannamenin elektronik ortamda gönderilmesinin zorunlu olup olmadığına göre usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezası kesilir.

Pişmanlık hükümlerine göre gönderilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili olarak 5510 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası kesilmesinin gerekmesi durumunda aynı fiillerden dolayı ayrıca usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları kesilmez.

Kanuni süresinde verilen bir beyannameden sonra pişmanlık talebi ile verilen matrah ve/veya vergiyi artırıcı mahiyetteki düzeltme beyannamesine süresinde verilmediği gerekçesiyle usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezası kesilmez.

Kanuni süresi geçtikten sonra pişmanlık talebi ile elektronik ortamda beyanname verilmesi ve pişmanlık şartlarına uyulması halinde, bu beyanname üzerine tahakkuk eden vergi için de vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir. Ancak, yukarıda belirtilen oranda pişmanlık zammı hesaplanacaktır. Ayrıca, beyannamenin süresinde verilmemesinden dolayı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesi uyarınca işlem yapılacaktır. Bu kapsamda, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 30 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 30 gün içinde verilmesi halinde 1/5 oranında özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Kanunî süresi ve bunu takip eden birinci ve ikinci 30 günlük süreler geçtikten sonra verilmesi halinde ise mükerrer 355 inci maddede yazılı özel usulsüzlük cezası tam olarak kesilecektir.

Yazımızın ikinci bölümüne önümüzde ki hafta devam edeceğiz. Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.