Fiş Almayana Ceza Kapıda!
24.09.2024Fiş Almayana Ceza Kapıda!
Vergi kanunları sanıldığı gibi sadece vergi mükellefleri için geçerli deÄŸil. Bazı düzenlemeler vardır ki, vergi mükellefi olmayanları da kapsar. Bunlardan birisi de fiÅŸ almayanlara uygulanacak olan ceza gibi.
Aslında bu düzenleme yeni deÄŸil. Ancak geçtiÄŸimiz AÄŸustos ayında Resmi Gazetede yayımlanan 7524 sayılı Torba Kanun’un yürürlüÄŸe girmesiyle birlikte tekrar gündeme geldi. Gündeme gelme nedeni ise vergi kanunlarında yer alan usulsüzlük cezalarının fahiÅŸ miktarda artırılmasından kaynaklanmakta.
Önceki yasal düzenleme de; belge almayanlar için belge düzenlemeyene kesilen cezanın beÅŸte biri kadar özel usulsüzlük cezası kesilirdi. Yeni yasa ile uygulama tamamen deÄŸiÅŸtirildi.
DeÄŸiÅŸen uygulamaya geçmeden önce neden böyle bir ÅŸeye ihtiyaç duyuldu bundan bahsetmek istiyorum.
Söz konusu yasanın genel gerekçesinde;
• Vergilemede güvenliÄŸin saÄŸlanması ve kayıt dışılıkla mücadele,
• Vergi adaletinin güçlendirilmesi ve dolaysız vergilerin payının artırılması,
• Vergiye uyumun artırılması,
Gibi genel gerekçelerle söz konusu yasal düzenlemelerin yapıldığı ileri sürülmekte. Gerekçelere elbette kimsenin bir itirazı olamaz. Bunlar zaten olması gereken ÅŸeyler. Ancak yasal bir düzenleme yapılırken, söz konusu yasanın yapılması kadar uygulanmasının da nasıl olacağı büyük bir önem taşımaktadır.
Yeni yapılan düzenleme neleri içermekte?
7524 Sayılı Yasa ile Vergi Usul Kanunu’nun, “Özel Usulsüzlükler ve Cezaları” baÅŸlıklı 353’üncü maddesinde yapılan deÄŸiÅŸiklik ile;
Vergi mükellefi dışında kalan kiÅŸilerin (yani sade vatandaşın dolayısıyla tüketicilerin),
• Fatura,
• Gider pusulası,
• Müstahsil makbuzu,
• Serbest meslek makbuzu,
• Perakende satış fiÅŸi,
• Ödeme kaydedici cihaz fiÅŸi ve
• GiriÅŸ ve yolcu taşıma biletlerini,
almadıklarının tespit edilmesi halinde bunlara her bir belge için 5.000 Türk lirası özel usulsüzlük cezası kesileceÄŸini hükme baÄŸlamıştır. Ancak, bu bent uyarınca kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı bir takvim yılı için 50.000 Türk lirasını geçemeyecektir.
Yeni düzenleme uyarınca; bu bent kapsamındaki kiÅŸiler tarafından, idarenin bilgisine girmeden önce belgenin düzenlenmesi gereken tarihi takip eden beÅŸ iÅŸ günü içerisinde belgenin düzenlenmediÄŸinin idareye bildirilmesi durumunda, bunlar adına özel usulsüzlük cezası kesilmeyeceÄŸi hükme baÄŸlanmıştır.
Elbette yapılan alışveriÅŸ ya da alınan bir hizmet karşılığında belge alınması bir vatandaÅŸlık görevidir. Bunun için herhangi bir yasada cezai müeyyide uygulanmasına bile gerek yoktur. Ancak günümüzde bir çok kiÅŸi yaptığı alışveriÅŸ karşısında belgesini talep etmiyor. Eskiden hatırlayacaksınız vergi iade zarfları içerisine fiÅŸler toplanır, karşılığında da bir miktar vergi iadesi alınırdı. Aslında çalışanlar için o zarfları doldurmak oldukça zahmetli bir iÅŸti. Ancak yine de belge alma alışkanlığını kazanmaya yardımcı olan bir uygulamaydı. Uygulama kaldırıldı, zamanla belge toplama iÅŸi de son buldu. Artık kimse yaptığı alışveriÅŸ ya da aldığı hizmet için belge istemez oldu.
Hal böyle olunca, vergi idaresi de çözümü cezaları artırmakta buldu. Peki cezaları artırmak çözüm mü?
Elbette çözüm deÄŸil. Cezaları artırmakla bir yere varamazsınız.
DeÄŸiÅŸen teknoloji ve deÄŸiÅŸen dünya ile birlikte malumunuz olduÄŸu üzere, vergi denetim yöntemleri de ÅŸekil deÄŸiÅŸtirmeye baÅŸladı. Aslında vergi idaresi bu denetimleri son zamanlar da yoÄŸun bir ÅŸekilde yapmaya baÅŸladı. Malı takip eden denetim yönteminden, parayı takip eden denetime geçiÅŸ saÄŸlanıyor yavaÅŸ yavaÅŸ. GeçtiÄŸimiz aylarda IBAN hesaplarına yönelik yapılan vergi incelemeleri de bunun en güzel örneÄŸini teÅŸkil etmekte.
Bütün para akışını kontrol etme imkânı varken, bir tüketicinin yapmış olduÄŸu alışveriÅŸten dolayı günümüz koÅŸullarında ciddi sayılabilecek bir meblaÄŸda ceza uygulanmasının çaÄŸa uygun bir düzenleme olduÄŸunu söylemek zor. Ceza uygulamak yerine özellikle alışveriÅŸlerde banka kartı ya da kredi kartı kullanmasını özendirici vergisel avantajlar getirilebilir. Böylece mal peÅŸinde koÅŸmaktansa, sadece banka hareketleri ile kayıt dışılık ile ciddi bir ÅŸekilde mücadele saÄŸlanmış olur.
Yukarıda belirttiÄŸim gibi yasal düzenleme kadar o yasanın nasıl uygulanacağı da çok önemlidir. Mevcut düzenlemeye göre bakkaldan alacağınız bir ekmeÄŸin, eÄŸer belgesini almazsanız 5.000 Türk Lirası ceza yemeniz mümkün. Birkaç liralık alışveriÅŸ için bu kadar yüksek miktarda bir ceza uygulamasını vergi hukukunda nereye oturturuz bilmiyorum.
Böyle bir yasal düzenleme yapıldığına göre vergi idaresi elbette bunu uygulama yoluna gidecektir. Ancak bu yasal düzenlemenin uygulaması nasıl olacak, bunu hep birlikte bekleyip göreceÄŸiz.
Yeminli Mali Müşavir