Vergi İncelemesine Alınan Mükellefler Hangi Haklara Sahiptir? I

Vergi İncelemesine Alınan Mükellefler Hangi Haklara Sahiptir? I

23.08.2022

Vergi İncelemesine Alınan Mükellefler Hangi Haklara Sahiptir? I

Takip eden okuyucularımız hatırlayacaklardır, geçtiğimiz haftalarda bir mükellefin hangi durumlarda vergi incelemesine alınacağını yazmıştık. Bu haftaki yazımızda da vergi incelemesine alınan mükelleflerin yasal olarak hangi haklara sahip olduklarını anlatmaya çalışacağım.

Vergi incelemesine alınan mükelleflerin hakları yasal düzenlemelerle koruma altına alınmıştır. Konunun kapsamlı olması nedeniyle iki bölüm şeklinde özetlemeye çalıştığım konunun bu hafta birinci bölümün sizlerle paylaşacağım.

Sürekli değişen mevzuat karşısında, birçok mükellef ne yazık ki vergi incelemesi sırasında sahip olduğu yasal haklardan haberdar değil. Her ne kadar vergi incelemesine tabi olmak tatsız bir durum da olsa, her mükellefin hangi haklara sahip olduğunu bilmesi kendi menfaatinedir.

Mükelleflere tanınan bu haklar, Vergi Usul Kanunu ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmeliklerle düzenlenmiştir. Bu hakları aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz;

1. Vergi İnceleme Elemanının Kimliğini Görme Hakkı,

Vergi Usul Kanunu uyarınca vergi incelemesi yapanlar, yanlarında memuriyet sıfatlarını ve inceleme yetkisini gösteren fotoğraflı resmi bir vesika bulundururlar ve gittikleri yerde işe başlamadan evvel bu vesikayı ilgililere göstermek zorundadırlar.

2. İncelemenin Gerekçesini, Konusunu, Dönemini ve Kapsamını Öğrenme Hakkı,

Vergi Usul Kanunu ve Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uyarınca, mükellefler vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlardan, incelemenin kapsamını (tam/sınırlı), incelemeye alınma gerekçesini, incelenen vergi türünü ve inceleme dönemini öğrenme hakkına sahiptirler.

3. Defter ve Belgelerin Kendisinden Yazılı Olarak İstenilmesini Talep Etme Hakkı,

Vergi Usul Kanunu uyarınca, incelemeye tabi olanın lüzumlu defter ve vesikalarını daireye getirmesi kendisinden yazılı olarak istenir. Anılan Kanun hükmü uyarınca mükellefler vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından istenilen defter ve belgelerin kendisinden yazılı olarak istenilmesini talep etme hakkına sahiptir. Mükellefe defter ve belgelerin ibrazı için 15 günden az olmamak üzere uygun bir süre verilmek zorundadır.

4. Defter ve Belgelerini İbraz Etmek İçin Ek Süre Talep Hakkı,

Mükellefler yazıda belirtilen süre içerisinde defter ve belgelerini ibraz edemeyecek olurlarsa ek süre verilmesini talep edebilirler. Ancak bu durumda ek süre verilebilmesi için haklı bir mazeret veya zor durum halinin oluşması gerekmektedir.

5. Fiili Envanter Giderlerinin Kendisine Ödenmesini Talep Etme Hakkı,

Vergi Usul Kanununa göre, inceleme elemanı tarafından lüzum görülmesi halinde, işletmede bulunan iktisadi kıymetlere yönelik fiili envanter yapılabilecektir. Ancak fiili envanter neticesinde oluşan masrafların inceleme elemanınca belirlenen kısmı mükellefe hazine tarafından ödenmesi gerekmektedir.

6. İnceleme Elemanına Teslim Edilen Defter ve Belgelerden Faydalanma Hakkı,

Mükellef, inceleme elemanına ibraz edilmiş defter ve belgeler üzerinde inceleme elemanı gözetiminde inceleme yapma, örnek alma ve kayıt çıkarma haklarına sahiptir.

7. El Konulan Defterlere Kayıtların Tamamlanması İçin Ek Süre Talep Etme Hakkı,

Mükellefler, aramalı incelemelerde defter ve belgelerine el konulması ve ilgili defter ve belgeler muhafaza altında olması sebebiyle zamanında yapılamayan kayıtların tamamlanması için defter ve belgelerin geri verilmesinden itibaren minimum 1 aylık ek süre talep edebileceklerdir. Bu süre içerisinde mükellefler kayıtları tamamlayacak ve verilmeyen beyannamelerini vereceklerdir.

Mükellefler, isterlerse defterler muhafaza altına alındığında işlemleri yeniden tasdik ettirecekleri defterlere işleyebilir, muhafaza altına alınan defterler iade edildiğinde kayıtları bu defterlere aktarabilirler.

8. İnceleme Sırasında Düzenlenen Tutanaklardan Bir Nüsha Alma, İtiraz veya Mülahazalarının veya İbraz Ettikleri Özelgelerin Bu Tutanaklara Geçirilmesini İsteme Hakkı,

Vergi Usul Kanunu uyarınca vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, inceleme esnasında gerekli görülen hallerde, vergilendirme ile ilgili olayları ve hesap durumlarını ayrıca tutanaklar ile tespit ve tevsik edebilirler.

İlgililerin itiraz ve mülahazaları veya ibraz ettikleri özelgeleri varsa bunlar da tutanağa geçirilir. Tutanaklarda incelemeyi yapanın kanaatini belirten yorum, hüküm ve ifadelere yer verilmez.

9. İhtiyati Haciz Sebebine İtiraz Edebilme Hakkı,

Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun uyarınca, vergi ziyaı cezasının kesilmesini gerektirir durumlar ile Vergi Usul Kanununda sayılan kaçakçılık suçları nedeniyle bir kamu alacağının tarh edilmesi ile ilgili işlemlere başlanmış olduğu takdirde, vergi inceleme elemanlarınca yapılacak ilk hesaplamalara göre belirtilen tutarlar üzerinden tahsil dairesince mükelleften teminat istenir. Bununla birlikte ilgili kanun uyarınca haklarında ihtiyati haciz tatbik olunanların vergi mahkemesi nezdinde ihtiyati haciz sebebine itiraz edebileceği belirtilmiş olup buna istinaden mükelleflerin kendilerine tatbik edilmiş olunan ihtiyati haciz sebebine itiraz etme hakları mevcuttur.

10. Vergi İnceleme Tutanağı Taslağını Talep Etme Hakkı,

Vergi inceleme tutanak taslaklarının, mükelleflerin itiraz ve mülahazalarının tutanağa geçirilebilmesini sağlamak amacıyla ve mükelleflerin talep etmesi durumunda iki gün önceden mükelleflerin bilgisine sunulması mümkün bulunmaktadır.

Mükelleflerin tutanak taslaklarını talep etmeleri halinde, söz konusu taslaklara Mükellef Portalı sisteminden (https://mukellefportali.vdk.gov.tr/) ulaşabilecektir.

Önümüzdeki hafta kaldığımız yerden devam edeceğiz.

Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.